خطه زرخیز و شهیدپرور قاینات آکنده است از یاد و خاطره دلیرمردان و راست قامتانی که همچون مشعلی فروزان جان خویش را در راه دین و کشور تقدیم کردند.

شهر قاین با تقدیم چهار شهید در ۲۲ آذر سال ۱۳۵۷ دومین شهر پیشگام خراسان در مبارزه با رژیم پهلوی و اهدای شهدای خویش به انقلاب اسلامی بود.

مردم قاین در سال ۱۳۵۷ همگام با سایر مردم کشور به مبارزه با رژیم ستم‌شاهی برخاستند و در ۲۲ آذر همان سال که ماموران رژیم پهلوی اقدام به پاک کردن شعارهای انقلابی و نصب تصاویر شاه در معابر عمومی کرده بودند، مردم در مهدیه شهر تجمع و پس از سخنرانی یکی از روحانیون اعزامی از حوزه علمیه قم و منبر آیت‌ الله آیتی، ایشان را تا منزل همراهی ‌کردند که به راهپیمایی علیه رژیم شاهنشاهی تبدیل شد.

ماموران به مردم حمله کردند که پس از این درگیری خونین، چهار نفر از راهپیمایان به نام نصیری‌زاده، صبیانی، ریاحی و مهدوی الحسینی به شهادت رسیدند و ده ها نفر هم مجروح شدند.

شهید محمد نصیری‌زاده متولد سال ۱۳۱۱ در شهر قاین و فردی مذهبی و مقید بود که در بسیاری از محافل و مجالس مذهبی شرکت می‌کرد. او سال ۱۳۵۷ برای  مبارژه با رژیم دست از کار کشید و مرتب هم می‌گفت: من به شهادت می‌رسم.

این شهید انقلاب اسلامی کشاورزی پاک‌دست و مومن بود و اگرچه از نعمت خواندن و نوشتن محروم اما در اثر مداوت در تلاوت قرآن، نور قرآن کریم بر دل وی تابیده و قلبش را مملو از معرفت و نورانیت کرد.

این معرفت و آگاهی بار مسئولیتش را سنگین کرد تا او را به فیض شهادت رهنمون ساخت و در راهپیمایی ۲۲ آذر ۵۷ مصادف با دوازدهم محرم به همراه دیگر شهروندان قاینی در تظاهرات خیابانی شرکت کرد و به آرزویش رسید.

شهید علی صبیانی نیز از دیگر شهدای این روز، متولد سال ۱۳۱۶ در قاین بود که در جریان این تظاهرات شربت شهادت نوشید.

وی بعد از دوران کودکی مدتی را در مشهد ادامه زندگی داد و از جوانی علاقه زیادی به کارهای فنی داشت که به همین سبب به شغل مکانیکی و مدتی به رانندگی پرداخت.

این شهید بزرگوار قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در جلسات مذهبی و راهپیمایی‌ها و تظاهرات شرکت فعال داشت، در پخش اعلامیه‌ها فعال و همیشه با مزدوران رژیم شاهنشاهی در ستیز بود؛ چنانکه در راهپیمایی ۲۲ آذر سال ۵۷ هنگام تظاهرات علیه رژیم شاهنشاهی به دست مزدوران پهلوی به درجه رفیع شهادت نایل آمد.

سید حسین مهدوی الحسینی از دیگر شهدای انقلاب قاین است که سال ۱۳۳۶ خورشیدی، در خانواده آیت ‌الله سید علی مهدوی الحسینی در قاین متولد شد و در هفت سالگی پدرش را از دست داد.

تحصیلات ابتدایی و سپس متوسطه را تا سوم دبیرستان در زادگاهش گذراند و چون از دانش‌آموزان ممتاز دوران تحصیل بود در دبیرستان عَلَم پذیرفته شد. وی همزمان در دانشسرای قوچان پذیرفته شد که با توصیه زنده‌یاد مرحوم آذری در رشته ریاضی در دبیرستان عَلَم تحصیل کرد و پس از اخذ دیپلم و شرکت در کنکور در رشته مهندسی ارتباطات دانشگاه تهران قبول شد.

وی سال ۵۷ پس از اوج‌گیری قیام مردم و تعطیلی دانشگاه به قاین آمد و مردم را به مبارزه با رژیم پهلوی تشویق می‌کرد که در ۲۲ آذر ۵۷ به شهادت رسید.

شهید سید محمدعلی ریاحی نیز متولد سال ۱۳۴۰ بود که پس از اتمام تحصیلات ابتدایی به جوشکاری، مکانیکی و رانندگی پرداخت.

او را مصداق کامل این سخن امام راحل می‌دانند که در سال ۴۲ خطاب به ماموران رژیم شاه گفتند: «سربازان من در گهواره هستند».

شهید ریاحی در جریان تظاهرات روز ۲۲ آذر ۵۷ قاین مجروح و در بیمارستان بستری شد و به‌ شهادت رسید.

از دیگر شهدای انقلاب شهرستان قاینات، شهید غلامعلی لاخی است که سال ۱۳۳۶ در خانواده مذهبی چشم به جهان گشود و بعد از اتمام دوران طفولیت برای فراگیری قرآن به مکتب خانه رفت.

او در امور کشاورزی و دامپروری به خانواده‌اش کمک می‌کرد و با شروع انقلاب اسلامی در پخش اعلامیه‌ها، دیوارنویسی و تشویق و ترغیب مردم به شرکت در راهپیمایی‌ها و جلساتی که علیه رژیم ستمشاهی تشکیل می‌شد، کوشا بود.

این شهید بزرگوار هنگام نگهبانی از نیروگاه برق قاین که از دست ایادی رژیم پهلوی خارج شده بود، در بهمن ماه سال ۵۷ به طور مرموز به شهادت رسید.

به همین مناسبت روز ۲۲ آذر سالروز قیام خونین مردم قاین علیه رژیم ستمشاهی که در جریان آن چهار نفر از مردم انقلابی شهرستان قاینات به شهادت رسیدند، با تصویب شورای فرهنگ عمومی به‌عنوان روز شهرستان قاینات نامگذاری شده است.

امسال نیز به منظور گرامیداشت این روز مراسمی در محل حسینیه شهید حاج قاسم سلیمانی به صورت آنلاین برگزار خواهد شد.

شهر قاین مرکز شهرستان قاینات در ۱۱۰ کیلومتری بیرجند است.