معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: فصل پنجم کاوش آموزشی محوطه “گبری مود” با هدف آموزش دانشجویان رشته باستان‌شناسی و بررسی فضاهای معماری این محوطه آغاز شد.
وحید به‌فرنژاد افزود: این فصل از کاوش توسط دانشجویان ورودی سال ۱۳۹۹ دانشگاه بیرجند با همکاری اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان به سرپرستی علی‌اصغر محمودی نسب و نظارت محمد فرجامی انجام می‌شود.
وی اظهار داشت: با استفاده از تحلیل عکس‌های هوایی، ششمین ترانشه در قسمت شمال شرقی سازه مدور موجود در محوطه با هدف شناسایی فضای ورودی آن ایجاد و در کاوش، ۲ فاز معماری شناسایی شد.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: فاز بالایی، جدید و مربوط به دوران متاخر اسلامی بوده و فاز پایینی مربوط به دوران قبل از اسلام است که با توجه به داده‌های فرهنگی به ویژه سفال، می‌توان بازه زمانی دوران هخامنشی تا دوره ساسانی را برای آن پیشنهاد داد.
وی افزود: داده‌های فرهنگی به‌دست‌آمده علاوه بر سفال شامل سنگ‌ساب، مشته سنگ، دست آس و سرباره هستند همچنین آثار معماری به دست آمده شامل فضاهایی است که با مصالح سنگ و خشت‌هایی با ابعاد ۴۰×۴۰ و ضخامت هشت سانتیمتر ساخته شده‌اند.
مسئول ثبت محوطه‌های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی هم گفت: این محوطه در ۵.۳ کیلومتری شمال غرب شهر مود در میانه دشتی معروف به دشت نخودی شامل ۲ تپه در محور شمال غربی – جنوب شرقی است که با نام A و B ثبت شده و تپه A دارای ارتفاع بیشتری نسبت به تپه B است.
محمد فرجامی افزود: کاوش‌های باستان‌شناسی طی پنج فصل از سال ۱۳۹۷ به بعد روی تپه B متمرکز بوده و کاوش‌های انجام شده در چهار فصل گذشته این محوطه با هدف و شناسایی فضاهای معماری روی دیواره‌های شمالی، غرب، شرق و مرکز این سازه مدور انجام شد.
وی گفت: در پایان کاوش این فصول فضاهای معماری مرتبط با حصار دفاعی، همین طور فضاهای مسکونی و حیاط سازه مدور تپه مود B کشف شده است.
مسئول ثبت محوطه‌های تاریخی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی ادامه داد: در فصل پنجم کاوش محوطه گبری مود با بررسی عکس‌های هوایی با هدف شناسایی ورودی احتمالی سازه مدور محوطه گبری مود B به دلیل فرورفتگی در قسمت شمال شرقی سازه مدور، ترانشه‌ای با ابعاد ۵ × ۱۰ متر با حضور ۲۱ نفر از دانشجویان ورودی سال ۱۳۹۹ ایجاد شد که در ادامه روند کاوش ۲ فاز معماری در این قسمت محوطه شناسایی شد.
وی گفت: فاز اول که در قسمت مرکز ترانشه قرار دارد مربوط به دیواری سنگی با ملات گل است و ۲ رج از آن باقی مانده که با توجه به داده‌های فرهنگی در این قسمت، نشان از ساخت این دیوار در قرن هشتم تا دهم هجری را دارد.
فرجامی گفت: فاز دوم این ترانشه دوران هخامنشی تا اوایل دوران ساسانی را در بر می‌گیرد که داده‌های فرهنگی به ویژه سفال نشان از این بازه زمانی دارد.
وی افزود: در این فاز وجود حجم زیادی از آوار سنگی و خشتی در بعضی فضاهای معماری کاوش شده نشان از تخریب بنا در اوایل دوره ساسانی را دارد که احتمالاً براثر یک حادثه طبیعی (زلزله) این محوطه متروک می‌شود.
فرجامی گفت: از لحاظ حجم داده فرهنگی بیشترین حجم داده این فصل کاوش مربوط به سفال است که به دو دسته سفال‌های بدون نقش و سفال‌های منقوش با نقش کنده یا با نقوش رنگی قرمزرنگ تقسیم‌بندی می‌شوند که بیشترین سفال‌ها از لحاظ قدمت متعلق به دوره اشکانی است.
وی افزود: محوطه گبری مود در دوره اشکانی دارای بیشترین وسعت استقراری بوده و این دوره مهم‌ترین دوره استقراری است که این ادعا با کشف نمونه‌های سفالین منقوش، داغدار و شیاردار که قابل مقایسه با فرهنگ‌های همجوار به ویژه سیستان بوده است، تایید می‌شود.
مسئول ثبت محوطه‌های تاریخی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی اظهار داشت: کشف این نمونه‌ها گویای ارتباطات گسترده این منطقه با سیستان در دوره اشکانی است.
وی گفت: بر این اساس استقرار این دوره در اواخر دوره ساسانی متروک شده است و وجود محوطه‌های اسلامی در نزدیکی محوطه گبری مود از جمله تپه قلعه کهنه مود، نشان از جابه‌جایی ساکنان آن بعد از این دوران دارد.
فرجامی افزود: تشابه کانی‌شناسی اجزای تشکیل دهنده سفال‌ها و خاک‌های محوطه گبری مود B با کانی‌های سازنده واحدهای زمین‌شناسی منطقه نشان می‌دهد که مواد تشکیل‌دهنده سفال‌ها از همین منطقه تامین شده است.
وی تصریح کرد: وجود سرباره‌های کوره سفالپزی در محدوده پنج فصل کاوش صورت گرفته در محوطه گبری مود نشانگر وجود کوره سفالپزی در این محدوده تاریخی است.
محوطه «گبری مود» در شهرستان سربیشه سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۳۶۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
نوشته و خبر نگار : احمد کاشانی دبیر سرویس گردشگری و میراث و ا.حسن پور
دیدگاه ها برای این نوشته بسته شده است.