مسعود ضیایی اظهار کرد: چند روزی است که یک نامه خطاب به فرهنگستان علوم پزشکی از سوی گروه سلامت دانشگاه علوم پزشکی شیراز منتشر شده که موجی از نگرانی را ایجاد کرده است و آن نگرانی این است که واکسن سینوفارم که ۸۱ درصد واکسن‌های مورد استفاده در ایران است چرا فقط پنج درصد کاهش ابتلا داشته است.

وی با بیان اینکه هر چند در جدول منتشره هر سه واکسن اثر بخشی مطلوبی در کاهش بستری و فوت داشته‌اند و بسیار امیدوارانه است، اما توضیحاتی لازم است، افزود: در مطالعه شیراز تاثیر جلوگیری از عفونت مورد مطالعه قرار گرفته است نه پیشگیری از ابتلای علامت دار.

وی ادامه داد: در فضای مجازی کاربران سوالاتی از این قبیل پرسیده‌اند که چگونه ممکن است یک واکسن فقط پنج درصد در کاهش ابتلا سهم داشته ولی دز کاهش بستری بالای ۵۵ درصد سهم داشته است؟؛ بازه زمانی و توزیع سنی مشارکت کنندگان مطالعه چه بوده است؟؛ نحوه سنجش پیامدها در مطالعه چگونه بوده است؟ خود گزارش دهی یا تست؟؛ سنجش پیامد ۱۴ روز بعد از دوز دوم در مشارکت کنندگان چگونه بوده است؟؛ نوع مطالعه چه بوده است؟ گروه مورد و شاهد چگونه انتخاب شده است؟؛ چرا نامه‌ای با گزاره‌های مبهم به وزارت بهداشت اعلام نشده و به فرهنگستان علوم پزشکی ارسال شده است؟؛ فرهنگستان علوم پزشکی با چه هدفی خطاب این نامه قرار گرفته است؟؛ نامه مربوط به یک ماه قبل است و امروز منتشر شده است. در این مدت یقیناً گزارش مفصل تهیه شده است. چرا در این چند ساعت که اینگونه ابهامات در فضای مجازی منتشر شده اقدام به انتشار گزارش مفصل نکردید؟.

این متخصص عفونی با بیان اینکه این سوالات طبیعی است و باید پاسخ مناسب را به جامعه القا کرد،  بیان کرد: در مطالعه شیراز ابتدا عفونت مدنظر محققین بوده است نه بیماری‌های علامت دار، این دو کلمه با دو دنیای کاملا متفاوت هستند یعنی امکان دارد بیماری عفونت را کسب کرده؛ اما بیماری علامت دار نداشته باشند یا اصطلاحاً ناقل بماند.

رئیس مرکز تحقیقات بیماری‌های عفونی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند و فوکال پویینت علمی مراقبت و مدیریت بیماری‌های عفونی تصریح کرد: انتظار ما از جلوگیری از عفونت در واکسن‌های دیگر هم حداکثر ۴۵ درصد بوده است که واکسن آسترازنکا و اسپوتنیک ارقام به این درصد نزدیک است، اما در مورد سینوفارم عدد متفاوت است.

وی ادامه داد: آخرین مطالعات تا انتهای آگوست ۲۰۲۱ نشان می‌دهد واکسینه‌های مبتلا به عفونت در طی شش روز اول پاک می‌شوند، اما غیر واکسینه‌ها تا مدت‌ها بیش از سه یا چهار هفته می‌توانند ویروس را منتشر کنند.

وی با اشاره به مطالعه‌ای در اصفهان بر روی ۵۴۰  هزار فرد واکسن شده کامل و مقایسه با گروه‌های واکسین شده، افزود: شانس ابتلا در افراد واکسینه نشده ۱۸ برابر بیشتر از افراد واکسینه شده کامل بوده است و شانس بستری در افراد واکسینه نشده ۱۱.۵ برابر بیشتر از افراد واکسینه شده کامل بوده است.

وی با بیان اینکه شانس مرگ در افراد واکسینه نشده ۱۲ برابر بیشتر از افراد واکسینه شده کامل بوده است، اظهار کرد: در اصفهان اثربخشی واکسن‌ها در برابر ابتلا به بیماری کووید بررسی شده؛ نه اثربخشی در برابر ابتلا به عفونت.

وی با اشاره به بیانیه مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت، ادامه داد: این نتایج یک گزارش اولیه بوده است و نتایج نهایی پژوهش پس از تشکیل فازهای بعدی تحقیق، برای سیاست گذاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

آنالیزهای بیشتری لازم است

ضیایی ادامه داد: میزان کارایی واکسن‌ها با توجه به اپیدمی واریانت مختلف ویروس، کاملاً متفاوت است و نمی‌توان در این آنالیز اولیه به طور دقیق آن‌ها را با هم مقایسه کرد، به نحوی که میزان واکسیناسیون سینوفارم در پیک اپیدمی دلتا بوده و بقیه واکسن در زمان‌های دیگری تزریق شده است و به همین دلیل برای مقایسه دقیق تر به آنالیز نهایی به روش‌ کوهورت در طی ماه‌های بعدی نیاز دارد.

وی با بیان مهم‌ترین هدف واکسیناسیون علیه کرونا ویروس در جهان، افزود: کاهش موارد شدید منجر به بستری و مرگ ناشی از بیماری مهم‌ترین هدف است که در همین نتایج اولیه نیز به خوبی مشخص شده و تقریباً تمامی واکسن‌های مورد مطالعه به این هدف رسیده‌اند.

این متخصص بیماری‌های عفونی افزود: بیانیه مرکز تحقیقات سیاستگذاری سلامت فارس با توجه به توضیحاتی که داده شد برخلاف آنچه برخی شبکه‌های معاند به آن پرداخته‌اند انجام واکسیناسیون کشوری استراتژی بسیار کارآمدی برای مقابله با بیماری کووید ۱۹ در کشور بوده و نتایج آن را در کاهش قابل ملاحظه موارد شدید منجر به بستری و مرگ علی رغم موج سهمگین واریانت دلتا در کشور شاهد هستیم و همچنین برای قضاوت هر پژوهشی باید منتظر داوری علمی مقاله و چاپ آن در مجلات علمی معتبر باشیم.

موانع مهم سر راه واکسیناسیون

وی ادامه داد: ما اکنون در شرایطی قرار گرفته‌ایم که واکسیناسیون نوبت اول تقریباً به ۶۰ درصد می‌رسد، اما واکسیناسیون نوبت دوم همچنان پایین است و موانع زیادی بر سر راه واکسن وجود دارد.

این متخصص عفونی افزود: با یک بررسی علم‌محور بر اساس مطالعات کاملاً شناسنامه‌دار مشابه آنچه مرکز افکارسنجی دانشجویان انجام داده است، دو عامل بسیار مهم به عنوان موانع سر راه واکسیناسیون وجود دارد؛ یکی عدم اعتماد به واکسن و دیگری عوارض واکسن است.

ضیایی بیان کرد: بدترین اتفاقی که می‌تواند در این زمان رخ بدهد، این است که ما بدون اینکه قصدی داشته باشیم آمار و اطلاعات غلط را در زمان نامناسب پخش کنیم و این باعث کاهش اعتماد مردم می‌شود؛ فراموش نکنیم باید به طور کامل با مردم رو راست باشیم.

وی با بیان اینکه معضل ما اکنون بروز نبودن اطلاعات و یا انتشار اطلاعات غلط یا نامناسب در زمان نامناسب است، یادآور شد: مردم بدانند واکسیناسیون به تنهایی کافی نیست باید در کنار آن برای اینکه بتوانیم به حداکثر کارایی برسیم تمام پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کنیم.