نوشته : ا.دهقانی
همواره انرژی یکی از نیازمندی های بی بدیل بشر از ابتدای سکونتش بر کره ی زمین بوده است. در قرون اخیر و پس از اکتشاف نفت و گاز، میزان و چگونگی بهره برداری از این منابع ، ازدغدغه ی مهم رهبران دولت ها و موجب جنگهای خونین متعددی در بین کشورها گردیده است. توسعه ی روز افزون تکنولوژی و درنتیجه نیاز بیشتر به انرژی و همزمان تقلیل پرشتاب منابع فسیلی می طلبد که انسانها امکانات دیگری را برای مرتفع کردن این نیاز اساسی یافته و از آن بهره برداری نمایند، یکی از این جایگزین های در دسترس، انرژی های تجدید پذیر، نظیر برق حاصل ازوزش باد و نورخورشید و …است. ایران نیز درصورت استفاده ی بی رویه از منابع فسیلی در سالهای نه چندان دور بدلیل تمام شدن این منابع با معضل کمبود انرژی دست به گریبان خواهد شد،کما اینکه خاموشی های مکرر تابستان امسال می گوید هم اینک نیز خیلی گریبان رها نیست!که مجبور است برای استفاده از انرژی های تجدید پذیر سرمایه گذاری های جدی انجام دهد. در اکثر مناطق جنوبی و شرقی ایران حدود ۳۰۰ روز هوای آفتابی وجود دارد که می تواند امکان گسترده ی استفاده از این نعمت خدادی را در طول سال وعلی الخصوص در اوج مصرف تابستان برای استفاده ی شهروندان فراهم کندو با این اقدام نه تنها از واردات انرژی خصوصا برق بی نیاز شود بلکه با صادرات آن به کشورهای همجوار نظیر افغانستان که در حال حاضر نمی تواند بیش از ۳۰درصد برق مورد نیازبازارخود رااز منابع داخلی فراهم کند، ضمن ارز آوری خوب ضامن مناسبی را نیز برای امنیت کشور ایجادنماید ، در این خصوص علاوه بر ارزآوری آنچه باید بدان توجه جدی شود میزان آلایندگی سوختهای فسیلی است، ایران در کنفرانس پاریس و کیوتو متعهد شده است تاسال۲۰۳۰ حجم تولید گازهای گلخانه ای خود را در مقطع زمانی ده ساله به میزان ۴درصد(تا ۱۲درصددرصورت لغو تحریم های فنی)یعنی معادل ۱۹۰ میلیون تن درسال کاهش دهد که عمده ی حجم این گازها حاصل از سوختهای فسیلی درصنعت تولید برق و موتور محرکه ی خودروهاست که در صورت پایبندی ایران به تعهدات پیش گفته مشوق های خوبی ودر صورت عدم پایبندی بدانها مجازات های سختی را متحمل خواهد شد. سوای این موارد ، به گفته ی متخصصان صنعت برق در بهترین حالت بازدهی نیروگاههای حرارتی فعلی کشور بیش از ۳۰ درصد نیست که اگر میزان اتلاف درشبکه ی توزیع(۱۵درصد) و هم چنین استهلاک نیروگاهها و آلایندگی شان را با این راندمان جمع کنیم نتیجه می گیریم که تولید برق (بااحتساب سوخت آزاد هرکیلووات بیشتر از ۶۰۰ تومان )و فروش آن به مصرف کننده به کمتر از ده درصد مبلغ تمام شده، به صرفه و صلاح کشور نیست.لذا چاره اندیشی برای این معضلات ما را بر آن می دارد تا به فکر راهکارهای جدیدی برای تامین روز افزون انرژی در سالهای پیش رو به قصد توسعه ی پایدار مملکت باشیم. دراینجا به پاره ای از مزایای مهم استفاده از منابع تجدید پذیر در تولید برق که می تواند محرک و مشوق دولتمردان و شهروندان در تامین و تعمیم زیرساختهای آن گردد، اشاره ی گذرایی می شود:
۱-عدم آلایندگی محیط زیست در صورت توسعه ی کمی آن با عنایت به پی آمدهای ناگوار تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای (هرنیروگاه حرارتی می تواند در سال بیش از۶ میلیون تن گازهای گلخانه ای تولید کند.) ۲-در دسترس بودن فراوان و رایگان منابع انرژی های تجدید پذیر.۳-ممانعت از افت ۱۵درصدی برق در شبکه ی توزیع.۴- جلوگیری از خاموشی های سراسری در صورت نقص در شبکه ی توزیع،در صورت استفاده از امتیاز گستردگی و پراکندگی نیروگاهای خورشیدی وبادی در سراسر کشور.۵- درآمد زایی عالی برای مالکان اینگونه نیروگاهها. ۶- بی نیازی از توسعه ی شبکه ی توزیع وصرفه جویی در هزینه ی بالغ بر ۵۰ میلیون تومانی به ازای هر کیلومترطول شبکه و ساخت یک نیروگاه خورشیدی خارج از شبکه برای روستاییان و عشایر به ازای هر کیلومتر شبکه و ……
با عنایت به مزایای فوق و مطابق بند ۱۳ برنامه ششم توسعه ظرفیت تولید انرژهای تجدیدپذیر می باید باگسترش نیروگاهها پراکنده و کوچک مقیاس به ۵هزار مگاوات در ساعت(یعنی تقریبا معادل کمبود فعلی آن در کشور) برسد که نیازمند سرمایه گذاری جدی بخش خصوصی و دولتی ونگاه توسعه ای بین بخشی وملی است که با توجه به بیکاری گسترده ناشی از خشکسالی های مکرردربیشتر نواحی گرم و خشک فلات ایران که اتفاقا نیروگاههای خورشیدی بازده بسیار خوبی در آن مناطق دارند، که می شود از آن به عنوان یکی از راههای تامین معیشت ساکنان این بخش ها استفاده کرد. دراین زمینه اگر برای ایجاد هر شغل حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان سرمایه نیاز باشد می توان بااختصاص ۲۵ تا۳۰ میلیون تومان(کمتر از نیمی از سرمایه ی مورد نیازایجاد هرشغل)، نیروگاه خورشیدی ۵کیلوواتی را در منازل و مزارع روستاییان ایجاد کرد که ماهیانه بواسطه ی طرح خرید تضمینی ۲۰ ساله ای که هم اکنون (سانا)وزارت نیرو برای توسعه ی این گونه نیروگاهای خورشیدی در دست اجرا دارد ،می توان تا ۲۰ سال ماهیانه حدود ۸۰۰ هزارتومان به اقتصاد خانواده های روستایی کمک کرد و در صورتی که در ساخت و تجهیز این نیروگاهها از تکنولوژی داخلی استفاده شود.
برق تولیدی تا ۳۰ درصد گرانتر خریداری می شود که تامین این تجهیزات درداخل علاوه بر درآمد زایی برای مالکان اشتغال خوبی در صنعت تولید ملزومات این نیروگاهها نیز بوجود خواهد آورد ودر آمد زایی از این نیروگاهها با توجه به عمر بیشتراز ۳۵ ساله ی آن تا بیش از ثلث قرن ادامه خواهد داشت که با برگشت هزینه های احداث آن در ظرف حدود ۳تا۴سال ، باقی آن ایام سود خالص در خوری را بی زحمت و منت عاید سرمایه گذاران خواهد کرد.
برای نیل بدین منظور و استفاده از فرصت طلایی سرمایه گذاری در مناطق محروم ، نیاز است تا تغییری کلی در نگاه و رویکرد مدیران حوزه ی اشتغال، بانکها ، فرمانداران و بخشداران ودهیاران …. ایجاد شده تا بخشی از اعتبارات اشتغال زایی را به معیشت آفرینی در این حوزه اختصاص دهند ، دفاتر اقتصادی و حقوقی استانداری هانیز (به عنوان نهادی فرابخشی )مشکلات حقوقی و بروکراسی های آزاردهنده در عقد قراداد و اخذ مجوزها رابررسی و آن را تسهیل نمایند، افزون بر اینها ، با تجدید نظر در مقررات مربوط به بیمه ی تامین اجتماعی نیز تمهیدی اندیشیده شود تا مالکانی که با آورده ی خود نیروگاههای حداقل ۵کیلوواتی را احداث می نمایند از حق بیمه ی سهم کارفرما معاف شوند.همچنین دولت صندوقی برای تامین اعتماد سرمایه گذاران به تضمین های خرید ۲۰ ساله ی شرکت برق ایجاد نماید تا در نتیجه ی این اقدامات و وجود طرف سوم، گیرندگان وام های اشتغال زایی برای تامین وثیقه ی معتبر به مشکل بر نخورند و بانکها نیز از بازپرداخت اقساط تسهیلات اعطایی بیمی به خود راه ندهند.
ضمن اعتبار بخشی و اعتبار بینی برای توسعه ی تولید انرژی های پاک ، نیاز است دولت به استناد بند ۷۶ برنامه ی ششم توسعه، سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور را با سرمایه گذاری های لازم جهت مهارت آموزی به شهروندان به منظور ایجاد و بهره برداری و نگهداری از تاسیسات انرژی های تجدید پذیر تقویت نماید تا شهروندان و جویندگان کاربا فواید این مقوله آشنا شده و راغب به سرمایه گذاری در این صنعت گردندکه در نتیجه اهمیت دادن به این موضوع،ضمن معیشت زایی مانع مهاجرت روستاییان به حاشیه ی شهرها می شود و جلوی خالی از سکنه شدن مناطق مرزی و کویری که باتغییرات اقلیمی به شدت رو به گسترش است را می گیردو تبعات امنیتی و اجتماعی آن رانیز کنترل می نماید.
*لازم به ذکر است این ایده حدود ۵ سال پیش به مدیراستانی عزیزی برای اجرا سپرده شد که متاسفانه با تمسخر حاصل از تبختر نامبرده مواجه گردید.!
*درضمن همین جا نگارنده برای بذل عنایت هرچند دیر استاندار محترم درخصوص معیشت آفرینی از رهگذر انرژی های نو تشکر ویژه می نماید.
