حسن اکبری  کرد: بر اساس مطالعات منشا یابی داخلی فرسایش بادی، توفان‌های ماسه  و گرد و غبار  کل کشور سال ۱۳۹۷، مناطق با پتانسیل غبار خیزی از  بسیار جزئی تا بسیار شدید کشور نزدیک به ۵۷ میلیون هکتار است که سالانه حدود پنج میلیون تن غبار تولید می‌کنند که  با حذف مناطق  بسیار جزئی  در حد مجاز و حدود ۳۴.۷ میلیون هکتار مناطق با غبار خیزی شدید در ۲۳ استان مشخص  برآورد شد که متوسط مقدار غبار خیزی آنها ۴.۲۴ میلیون تن در سال است.

وی افزود: ۲۳ استانی که در کشور تحت تاثیر گرد و غبار قرار دارند در جنوب، جنوب شرق، مرکز و بخش‌هایی از غرب واقع شده‌اند که از این تعداد ۹ استان ۸۰ درصد این سطح را پوشش می‌دهد و شدیدترین‌ها از نظر کمیت و هم کیفیت هستند که استان‌های کرمان، خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، یزد، سمنان، اصفهان، خراسان رضوی، خوزستان و هرمزگان را شامل می‌شود که به ترتیب مساحت تا ۸۰ درصد تمام سطح کانون‌ها را تشکیل می‌دهند.

گرد و غباری که یقه خراسان جنوبی را گرفت

اکبری بیان کرد: استان خراسان جنوبی با قرار داشتن برروی کمربند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی دارای ذخائر منابع آبی ضعیف، نزولات جوی کم، تبخیر سالیانه شدید و پوشش گیاهی محدود است که این شرایط موجب شده از کل عرصه‌های طبیعی استان ۳۶ درصد را عرصه‌های بیابانی و ۵۰ درصد را مراتع کم تراکم بیابانی تشکیل می‌دهد و استان دومین استان بیابانی کشور و جزء پنج استان اول درگیر پدیده گرد و غبار است.

وی افزود: خشکسالی‌های دو دهه اخیر در استان، کاهش نزولات جوی و  افت کمی و کیفی  سفره‌های آب زیرزمینی ناشی از آن،  وجود ۳۵ کانون بحرانی فرسایش، گسترش کویر و وقوع پدیده گرد و غبار بی تردید  از موارد مهم و اثرگذار در مدیریت جوامع انسانی و محیط زیست استان محسوب شده که نیازمند توجه و حساسیت مسئولان و مردم است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌ جنوبی بیان کرد: مساحت کانون گرد و غبار استان ۵۱۷۳۵۹۷ هکتار بوده که اگر چه کانون‌های گرد و غبار با شدت زیاد و بسیار زیاد مساحت نسبتا کمی حدود ۱۹ درصد از کل کانون‌های داخلی را دارند ولی نقش قابل توجهی در انتشار ذرات گرد و غبار دارند؛ لذا پتانسیل زیادی برای فرسایش خاکی و گرد و غبار در استان وجود داشته و با توجه به بادهای ۱۲۰ روزه و دیگر طوفان‌ها و بیابانی بودن، منطقه مستعد گرد و غباری شدن شدید است.

اکبری اظهار کرد: در این شرایط هر گونه آسیب به پوشش گیاهی و سنگ فرش‌های خاکی می‌تواند باعث افزایش بحران گرد و غبار در استان باشد و  با توجه به خشکسالی‌ها و کم شدن تغذیه منابع آب زیرزمینی استان برخی از پوشش‌های گیاهی از بین رفته است و امروزه نیز با توجه به روند توسعه استان امکان دارد این روند بیابانی شدن ادامه‌دار باشد.

وی افزود: باید توجه داشت مقابله صرف با گرد و غبار موثر نبوده و اقدامات همچون نهالکاری در عرصه پنج میلیون هکتاری تحت فرسایش استان به تنهایی راهکار موثر نخواهد بود؛ لذا با حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب آن باید در شیوه‌های بهره‌برداری از منابع طبیعی از جمله مشاغل وابسته به طبیعت( دامداری و شترداری در مراتع، فعالیت‌های معدنی و گردشگری در مناطق کویری) تجدیدنظر شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌ جنوبی  بیان کرد: سازگاری با کم‌آبی و مدیریت منابع، مشارکت مردم و مسئولان در حفظ منابع طبیعی و محیط زیست نیز از موارد مهم اثرگذار برای جلوگیری از افزایش کانون‌های گرد و غبار خواهد بود.

اکبری اظهار کرد: خوشبختانه با همت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری  کشور اقدامات ارزنده‌ای در سنوات گذشته در استان در رستای مقابله با بیابان زدایی و پیشگیری از آن در سطح استان انجام شده است.

وی بیان کرد: در راستای پیگیری‌های انجام شده حفاظت محیط زیست استان و با توجه به بازدیدهای مدیر ملی ستاد مقابله با پدیده گرد و غبار از استان و نظر مساعد معاون رئیس جمهور و مقام عالی سازمان حفاظت محیط زیست کشور، سال گذشته بالغ بر ۴۰ میلیارد تومان اعتبار در بحث مقابله با پدیده گرد و غبار از محل صندوق توسعه ملی به خراسان جنوبی اختصاص داده و  بین دستگاه‌های  مسئول جهت  فعالیت های پیشگیرانه و مقابله‌ای با پدیده گرد و غبار توزیع شد.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان‌ جنوبی  اظهار کرد: بیش از ۸۰ درصد اعتبارات به جهت انجام عملیات نهالکاری، بوته کاری، مدیریت رواناب، نهالکاری روی مالچ، آبیاری و مراقبت نهالکاری و بوته کاری سنواتی، احداث باد شکن، مدیریت چرا، قرق و بالغ بر ۷ میلیارد تومان  اعتبار از محل صندوق توسعه ملی به اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی برای  انجام عملیات حفاظت، قرق و مدیریت چرا و کاهش اثرات گرد و غبار، مراقبت، آبیاری و واکاری و حفظ و نگهداری ایستگاه‌های پایش و آنالیز گرد و غبار، تامین و تجهیز ایستگاه‌های پایش و آنالیز گرد و غبار و  بخشی  نیز به سازمان  جهاد کشاورزی برای انجام عملیات کشاورزی  و سازمان زمین  شناسی و  دانشگاه علوم پزشکی استان  برای امور مقابله‌ای اختصاص یافت.

اکبری ادامه داد: آنچه که در این بین مهم و حائز اهمیت بوده علی رغم اینکه همواره همکاری بین دستگاهی دشوار است، اما در استان خراسان جنوبی تعامل و همدلی مسئولان دستگاه‌های اجرایی و سخت کوشی و جدیت  در پیشبرد اهداف مقابله و پیشگیری گرد و غبار  و اجرای پروژه‌ها و هم سو بودن در سیاستگذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌ها بسیار قابل تقدیر بوده و بر همین اساس استان خراسان جنوبی در طرح‌های مطالعاتی برآورد خسارات اقتصادی گرد و غبار و برنامه جامع مقابله با گرد و غبار به عنوان یکی از استان‌های  پایلوت توسط ستاد ملی انتخاب شد که قطعا نتایج آن  برای استان و به عنوان ابزار مدیریتی در جهت بخشی راهکارها و اقدامات پیشگیرانه ، اصلاحی و احیایی مقابله با گرد و غبار در کانون‌ها مورد استفاده در تصمیم‌گیری‌ها خواهد بود.

وی یادآور شد: قطعا  در صورت  بی توجهی به نکات ارائه شده در دهه آینده باید شاهد روزهای پر خطر گرد و غبار بود؛ لذا با توجه به محدودیت‌های منابع آب و خاک و روند رو به توسعه استان برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت پیشگیرانه و مقابله با گرد و غبار در استان در دستور کار مسئولان اجرایی قرار گرفته است که امید است با مشارکت مردم و استفاده از  ظرفیت‌های قانونی از جمله قانون هوای پاک و آیین‌نامه مقابله با پدیده گرد و غبار، شاهد آلودگی هوا و  بحران‌های گرد و غبار در آینده استان نباشیم.