بانرژی خورشیدی منبع انرژی تجدیدپذیر و منحصر به‌فرد در جهان و منبع اصلی تمامی انرژی‌های موجود در زمین است که می‌توان آن را به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم به اشکال دیگر انرژی نیز تبدیل کرد.

تولید انرژی‌های نو یا پاک در سال‌های اخیر رشد قابل توجهی در ایران داشته است، خراسان جنوبی نیز یکی از استان‌های با قابلیت بالا در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی محسوب می‌شود.

استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر از تاکیدات مقام معظم رهبری است و ایشان در سخنرانی‌های متعدد از سال ۱۳۸۵ تاکنون بارها بر این مهم تاکید کرده‌اند.

حضرت آیت‌ الله خامنه‌ای فروردین سال ۱۳۹۳ در دیدار مدیران ارشد وزارت نیرو فرمودند: استفاده از انرژی‌های خورشیدی باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد چون هم سلامت را به همراه دارد و هم یک تحول در فناوری است.

همچنین ایشان در روز درختکاری (۱۲ اسفند) ۱۴۰۰ با تاکید بر لزوم توسعه انرژی‌های پاک گفتند: توسعه انرژی‌های غیرفسیلی مانند انرژی هسته‌ای که استفاده از آن در دنیا روزافزون است و کشورهای منطقه ما نیز در حال حرکت به سمت آن هستند و نیز انرژی‌های بادی و خورشیدی، باید جدی گرفته شود.

استان خراسان جنوبی یکی از مناطقی است که با داشتن بیش از ۳۰۰ روز آفتابی از ۳۶۵ روز سال شرایط مطلوبی برای استفاده از انرژی‌های نو به‌ویژه انرژی خورشیدی دارد. ساعات آفتابی در خراسان جنوبی به‌طور متوسط به سه هزار و ۲۰۰ ساعت در سال و بیشتر نیز می‌رسد که در برخی شهرستان‌ها از جمله طبس مقدار تابش ۴۸۱ کالری بر سانتیمتر مربع در هر روز است.

با توجه به موقعیت جغرافیای خراسان جنوبی و پراکندگی شهری و روستایی، استفاده از انرژی خورشیدی باید مورد توجه قرار گیرد همچنین قرارگیری این استان در دالان بادی شرق کشور امکان سرمایه‌گذاری برای تولید برق از انرژی باد را فراهم کرده است.

از طرفی خراسان جنوبی به عنوان یک استان مرزی ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان دارد، کشوری که بیش از ۷۰ درصد برق مورد نیازش را از کشورهای همجوار وارد می‌کند. در نتیجه خراسان جنوبی با استفاده بهینه از انرژی‌های پایدار خورشیدی و بادی، می‌تواند به یکی از مهم‌ترین قطب‌های تولید برق تبدیل شود و علاوه بر تامین نیاز استان و استان‌های همجوار، بخشی از انرژی را به کشورهای همسایه صادر کند.

سال گذشته همزمان با چهل و سومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی عملیات اجرایی احداث یک نیروگاه خورشیدی در شهرستان خوسف با حضور استاندار خراسان جنوبی و جمعی از مسوولان آغاز شد.

بنابر اعلام مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی با افتتاح و بهره‌برداری این نیروگاه و فاز نخست نیروگاه بادی درح، مجموع ظرفیت نیروگاه‌های خورشیدی و بادی این استان به ۳۵ مگاوات خواهد رسید.

مهدی دادگر با اشاره به ظرفیت بالای خراسان جنوبی در انرژی‌های نو افزود: در حال حاضر سه نیروگاه بزرگ خورشیدی با ظرفیت تولید ۱۸ مگاوات در استان فعال است.

فعالیت ۴۸۷ نیروگاه برق خورشیدی در خراسان جنوبی

آنطور که مجری طرح کاهش تلفات و انرژی‌های نو شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی آمار داد، ۴۸۷ نیروگاه بزرگ و کوچک خورشیدی در این استان با مجموع ظرفیت ۲۳.۱ مگاوات در مدار تولید انرژی قرار دارد.

علیرضا پوزشی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در حال حاضر سه نیروگاه بزرگ خورشیدی با مجموع ظرفیت ۱۸ مگاوات و ۴۸۴ نیروگاه کوچک مقیاس با مجموع ظرفیت ۵.۱ مگاوات در حال بهره‌برداری هستند.

وی بیان کرد: انرژی تولید شده از نیروگاه‌های خورشیدی می‌تواند در فصل تابستان که کمبود تولید در بخش نیروگاه برق‌آبی محسوس است، به تولید برق استان و کشور کمک کند.

مجری طرح کاهش تلفات و انرژی‌های نو شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی گفت: سال ۱۴۰۰ تعداد ۳۳ نیروگاه کوچک مقیاس به ظرفیت ۷۲۷ کیلووات به شبکه سراسری متصل شده است.

وی تصریح کرد: انرژی تولیدی نیروگاه‌های کوچک مقیاس از ابتدای امسال ۶ هزار و ۳۸۲ مگاوات ساعت بوده و درآمد حاصل از این میزان انرژی که بالغ بر ۱۴ میلیارد تومان است به مالکان این نیروگاه‌ها پرداخت شده است.

آمادگی شرکت برق برای خرید تضمینی ۲۰ ساله برق

پوزشی گفت: شرکت توزیع نیروی برق استان به نیابت از سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر (ساتبا) آمادگی انعقاد قرارداد ۲۰ ساله خرید تضمینی برق برای مشترکانی را دارد که علاقه‌مند به نصب این نیروگاه‌ها هستند.

وی انرژی تولید شده توسط نیروگاه‌های کوچک مقیاس از ابتدای اجرای طرح را ۲۰ هزار مگاوات ساعت اعلام کرد و افزود: مجموع ارزش انرژی تولید شده توسط این نیروگاه‌ها معادل ۳۳ میلیارد تومان است.

این در شرایطی است که به گفته سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، وزارت نیرو برای افزایش تولید برق تا ۳۵ هزار مگاوات برنامه‌ریزی کرده و این برنامه برای اجرا در دستور کار است.

مصطفی نخعی افزود: سال گذشته وزیر نیرو در زمان رای اعتماد وعده‌هایی به نمایندگان عضو کمیسیون انرژِی درخصوص افزایش تولید برق تا ۳۰ هزار مگاوات داد که طبق گفته وزیر نیرو این برنامه دنبال می‌شود.

وی گفت: ۱۵ هزار مگاوات تولید برق حرارتی با مدیریت و نظارت مجموعه وزارت نیرو، ۱۰ هزار مگاوات توسط صنایع و ۱۰ هزار مگاوات توسط تجدیدپذیرها برنامه‌ریزی شده است.

نماینده مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی گفت: وزارت نیرو در تلاش است تا واحدهای نیمه‌تمام هرچه زودتر وارد مدار تولید شود، به عنوان مثال با تکمیل واحدهای نیمه‌تمام در حوزه تجدیدپذیرها تا تابستان امسال ۵۰۰ مگاوات به ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر کشور افزوده خواهد شد.

وی افزود: خراسان جنوبی دارای ظرفیت‌های فوق‌العاده‌ای در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر آفتاب یا باد است و اقداماتی در این خصوص از گذشته شروع شده که بخشی به نتیجه رسیده و خیلی‌ موارد هم متوقف شده است.

نخعی اظهار داشت: از جمله این پروژه‌ها می‌توان به احداث نیروگاه خورشیدی در نهبندان با سرمایه‌گذاری شستا اشاره کرد که متوقف شده بود و با پیگیری‌های یک سال اخیر کار دوباره به جریان افتاده و به‌زودی احداث این واحد عملیاتی خواهد شد.

وی گفت: خراسان جنوبی در یکی از بهترین دالان‌های بادی در ایران و حتی دنیا قرار دارد به‌ویژه مناطق مرزی مانند دُرح سربیشه و نهبندان که در مسیر بادهای ۱۲۰ روزه سیستان بوده، ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای احداث نیروگاه بادی محسوب می‌شوند.

صادرات برق به افغانستان مستلزم ایجاد توازن بین تولید و مصرف

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: یکی از چالش‌های بزرگ افغانستان که برای این کشور مانند همه کشورهای دیگر اهمیت دارد، انرژی است و این کشور چون منابع نفتی و گازی حداقل تاکنون نداشته در حوزه انرژی واردکننده است و طبیعتا همواره به انرژی نیاز دارد.

وی افزود: درخصوص کشور همسایه ما افغانستان، ایران در زمینه تامین فرآورده‌های نفتی نسبتا خوب عمل کرده و برای تامین برق نیز مذاکراتی انجام شده و فعالیت‌هایی توسط دولت در این خصوص انجام شده است اما کافی نیست.

نخعی اظهار داشت: سال ۱۳۹۹ به همراه تیمی از وزارت نیرو از جمله مدیرعامل توانیر سفری به افغانستان داشتیم که مذاکراتی درخصوص صادرات برق به این کشور انجام شد اما بخشی به دلیل مسائل آمریکا محقق نشد.

وی گفت: از طرفی در ایران چون در زیرساخت‌ها به‌خصوص تولید برق در سال‌های گذشته تلاش آنچنانی انجام نشده با کسری برق مواجه شدیم و تولید برق نسبت به مصرف مقداری عقب‌تر بود که در پیک مصرف سال گذشته ۱۳ هزار مگاوات ناترازی برق داشتیم.

نماینده شهرستان‌های مرزی نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی افزود: کشور افغانستان به انرژی به‌خصوص برق نیاز دارد که می‌توان از این فرصت به‌درستی استفاده کرد مشروط به اینکه یک موازنه مثبت در کشور ایجاد شود.

وی تصریح کرد: ایجاد موازنه مثبت برق مستلزم این است که هم کاهش مصرف داشته باشیم یا حداقل افزایش نباشد و هم طرح‌های بهینه‌سازی را با قدرت دنبال کنیم که آن هم مستلزم افزایش تولید یعنی سرمایه‌گذاری جدید برای تولید است.

نخعی گفت: کمیسیون انرژی از سال گذشته با جدیت ورود کرد و طرحی تحت عنوان مانع‌زدایی از صنعت برق را کلید زدیم و تمرکز ما این است بتوانیم با مفاد قانونی که پیش‌بینی شده دولت را برای ورود قوی‌تر و بهتر در حوزه بهینه‌سازی مصرف و تولید برق مکلف کنیم.

وی بیان کرد: تجدیدپذیرها رکن اصلی تمامی تصمیم‌گیری‌ها بوده و در قانون بودجه ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ تقویت ‌بسیار خوبی برای سرمایه‌گذاری در این زمینه شد.

حمایت از تجدیدپذیرها در قانون بودجه 

سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی گفت: امسال درصد قابل توجهی از عوارض برق را به تجدیدپذیرها اختصاص داده‌ایم و در تبصره ۱۴ قانون بودجه ۱۴۰۱ در بخش مصارف یکی از محورهایی که خیلی خوب دیده شده، حمایت از تجدیدپذیرها است.

وی اظهار داشت: در مورد طرح مانع‌زدایی از صنعت برق هم تجدیدپذیرها را به‌صورت ویژه دیده‌ایم به عنوان مثال وزارت صنعت، معدن و تجارت را مکلف کرده‌ایم ۱۰ هزار مگاوات برق از طریق صنایع پرمصرف تولید شود یعنی این صنایع را تشویق و تکلیف کند تا به سمت تولید برق بروند.

نخعی گفت: از این میزان قرار شد ۹ هزار مگاوات برق حرارتی و حداقل هزار مگاوات برق تجدیدپذیر تولید شود که می‌تواند به توسعه تجدیدپذیرها در کشور کمک کند.

با توجه به اینکه انرژی از بنیادی‌ و راهبردی‌ترین بخش‌های اقتصادی یک کشور است از طرفی با توجه به ظرفیت‌های منحصر به‌فرد خراسان جنوبی در زمینه انرژی‌ پاک، کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی بیرجند امسال برای نخستین بار تشکیل شد.

رییس این کمیسیون گفت: با توجه به ظرفیت‌های خدادادی متعدد در استان خراسان جنوبی از جمله انرژی‌های تجدیدپذیر، ضرورت دارد این موضوع مهم ابتدا در استان معرفی و جایگاه آن تبیین شود و پس از آن با هم‌افزایی بخش دولتی و خصوصی برای ترویج و توسعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری اقدامات لازم صورت گیرد.

سینا سرحدی افزود: این موضوع با توجه به حمایت اتاق بازرگانی بیرجند و ظرفیت قانونی اتاق‌های بازرگانی به عنوان پارلمان بخش خصوصی و علاقه‌مندی سرمایه‌گذاران، در دستور کار اتاق قرار گرفته است و پس از طی فرآیندهای قانونی کمیسیون تخصصی نیز تشکیل شد.

چشم‌انداز روشن توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر در خراسان جنوبی

وی گفت: در حال حاضر و با توجه به حمایت و هدایت‌های دولت و برنامه‌های استاندار خراسان جنوبی پیش‌بینی می‌شود توسعه در این بخش که جزو زیرساخت‌های اصلی است، افق روشنی را پیش رو داشته باشد.

رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند اظهار داشت: توسعه در تمامی بخش‌ها، حتما به توسعه در حوزه تولید انرژی نیاز دارد و باید برای تامین این زیرساخت از الان سیاستگذاری و برنامه‌ریزی شود تا در آینده با چالش مواجه نشویم.

وی تصریح کرد: همچنین استان خراسان جنوبی از رهاورد توسعه انرژی در کوتاه‌مدت می‌تواند به رشد شاخص‌های اقتصادی دست یابد و مکان مناسبی برای سرمایه‌گذاران علاقه‌مند بومی و غیربومی باشد.

پرواضح است با افزایش جمعیت و رشد صنایع، تقاضا برای انرژی افزایش می‌یابد همچنین مردم و مسوولان بیش از پیش نسبت به اثرات زیست محیطی سوخت‌های فسیلی آگاه می‌شوند.

برآیند این دو روند در سال‌های اخیر باعث شده که مسوولان کشور بیش از پیش به انرژی‌های تجدیدپذیر به‌ویژه انرژی خورشیدی و باد توجه کنند، زیرا با توجه به این وضعیت هر قدمی که به سوی تولید انرژی‌های تجدیدپذیر برداریم، اقتصاد کشور را مقاوم‌تر کرده‌ایم.

طرح تولید برق خورشیدی برای عشایر همچنین مددجویان زیرپوشش کمیته امداد نیز تجربه موفقی بوده که با همکاری شرکت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی در سال‌های اخیر عملیاتی شده است.

بنابر اعلام کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان جنوبی ۲۰۰ پنل خورشیدی پنج کیلوواتی برای خانواده‌های مددجوی روستایی زیر پوشش کمیته امداد در این استان راه‌اندازی و بهره‌برداری شده است.

طرح تولید برق خورشیدی با هدف ایجاد اشتغال و خودکفایی برای مددجویان تحت حمایت کمیته امداد امام خمینی (ره) که هیچ منبع درآمد یا توان اشتغال ندارند، اجرا شده است.

هر پنل خورشیدی قادر به تولید پنج کیلووات برق در ساعت است و در این طرح پس از نصب پنل و ورود انرژی برق تولیدی به مدار، میانگین بین یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان تا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برای هر خانوار درآمد دارد.

همچنین با اجرای فاز نخست طرح توزیع سامانه‌های خورشیدی قابل حمل در خراسان جنوبی یک هزار و ۲۰۰ خانوار عشایری از مزایای این سامانه‌ها و برق خورشیدی بهره‌مند شدند.

پنل‌های خورشیدی علاوه‌ بر بهبود رفاه عشایر نقش مهمی در حفظ محیط‌ زیست دارد و عشایر از این پنل‌های خورشیدی می‌توانند برای شارژ وسایل برقی کم‌مصرف همچنین برای روشنایی متناسب با توان تولیدی دستگاه استفاده کنن