نویسنده : امیرشاهین نایبی فر*

هر معماری شهری باید متناسب با اقلیم و فرهنگ آن جامعه باشد و در استان هایی مثل خراسان جنوبی که دارای فرهنگ غنی و اصیل است، انجام کارهای عمرانی مانند ساخت و سازها با رعایت شرایط فرهنگی و اقلیمی منطقه باشد.

آنچه امروز موجب شده چهره ناهمگون در استان ایجاد شود، نبود نگاه جامع در خصوص معماری شهری است یعنی شهرداری ها به فروش تراکم و اخذ جریمه از تخلفات ساختمانی به عنوان منبع درآمد خود نگاه می کنند که موجب شده نسبت به مسائل فرهنگی در ساخت و سازها حساسیت لازم وجود نداشته باشد.
از سوی دیگر انبوه سازان به دنبال استفاده حداکثری اقتصادی از یک قطعه زمین هستند و نبود نگاه جامع در معماری شهری موجب شده تا به ویژگی های اقلیمی و فرهنگی توجه لازم و کافی نشود.
به نظر می رسد در بحث رعایت ویژگی های اقلیمی باید از نماهای متناسب با منطقه استفاده شود و در فرهنگ غالب خراسان جنوبی مشرف بودن ساختمان ها به یکدیگر بسیار ناخوشایند است در حالی که امروز به شکل گسترده این اقدام انجام می شود و کسی هم پاسخگو نیست.
همچنین حیاط دار بودن و مستقل بودن خانه ها از دیگر ویژگی های این منطقه است که هرچند ممکن است از طرف شهرداری ها این مطلب عنوان شود که با این کار شهرها به شکل افقی توسعه پیدا می کند اما با توجه به جمعیت کم و نبود نیاز آنچنانی برای ایجاد مسکن به شکل انبوه، مهیا کردن منازل ویلایی در مساحت های کوچک ۸۰ یا ۱۰۰ متری امکان پذیر و لازمه حفظ هویت استانی است.
معبرهای ایجاد شده در سال های اخیر بسیار کم عرض است در حالی که ۶۰ سال پیش معبرهایی که توسط شهرداری در آن زمان برای ۲۰ خانه ایجاد شده امروز برای ۲۰۰ خانه همان عرض یا حتی کمتر است و این هم یکی از مشکلات مبلمان شهری است.
بعضی از جاها در وسط یک بافت سنتی که همه خانه ها شکل ویلا و باغ داشته به ناگاه مثل یک قارچ چندین مجتمع انبوه به بهره برداری رسیده و چهره شهر را ناهمگون کرده است که شرایط زندگی را برای ساکنان دشوار می کند.
از این رو با توجه به سیما و منظر شهر باید پیوست فرهنگی و اجتماعی لحاظ شود و شهرداری ها هنگام صدور پروانه ساختمانی فقط به بخش عمرانی و اقتصادی موضوع نگاه نکنند بلکه ویژگی های اقلیمی، فرهنگی و اجتماعی منطقه را با استفاده از نظر کارشناسان فرهنگی مجرب در پروانه ساختمانی لحاظ کنند.
هرچند ایجاد مجتمع های انبوه ساختمانی در کلانشهرهای کشور مثل تهران، مشهد و … اجتناب ناپذیر و ضروری است اما در استانی مثل خراسان جنوبی که به لحاظ جمعیت رتبه بیست و هشتم کشور را داشته و کم جمعیت است تقلید کورکورانه از دیگر شهرهای پرجمعیت و صرفا داشتن نگاه کسب درآمد در مقوله ساخت و ساز ممکن است پس از مدتی فرهنگ اصیل منطقه را مخدوش کند.
رعایت شرایط فرهنگی و اجتماعی در صدور پروانه های ساختمانی توسط شهرداری ها یکی از راه های حفظ اصالت فرهنگی و هویت استانی و بومی است.