طرح انتقال آب خلیج فارس و دریای عمان به خراسان جنوبی که سال‌ها از آن صحبت می‌شد در دولت سیزدهم با تاکید رئیس جمهور و پیگیری مسوولان در سطوح ملی و استانی عملیاتی شده و اکنون اجرای آن با افزایش سرمایه و نهایی شدن محل آبگیری سرعت گرفته است.
بیش از ۲ دهه خشکسالی و کم بارشی در کنار افزایش برداشت از منابع آب زیرزمینی، تامین این مایه حیات‌بخش را در شرق کشور به ویژه استان کویری خراسان جنوبی با چالش روبه‌رو کرده و مخاطراتی از جمله مهاجرت روستاییان را به دنبال داشته است به طوری که تابستان هر سال بیش از ۴۰۰ روستای این استان با تانکر آبرسانی می‌شود.
به نظر کارشناسان، منابع آبی سطحی و زیرسطحی را باید به مصارف آشامیدنی، کشاورزی و محیط زیست اختصاص داد و بهترین راهکار برای تامین آب بخش صنعت که در خراسان جنوبی رو به توسعه بوده، استفاده از آب خاکستری یا منابعی است که تهدید کاهش چشمگیر یا اتمام آن وجود ندارد.
بیشترین نیاز برای تامین آب دریا در سه بخش آشامیدنی، کشاورزی و صنعت که به عنوان مصرف‌کنندگان منابع آبی به شمار می‌روند، به بخش صنعت اختصاص دارد و این مساله یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دولت‌ها در سال‌های اخیر بوده و بر این اساس مانند سایر کشورها، طرح تامین آب از دریا در دستور کار قرار گرفته است.
اما در دولت سیزدهم گام‌های اساسی برای به ثمر نشستن مطالعات انتقال آب برداشته شده و طرح‌ها از روی کاغذ به مرحله اقدام رسیده است از همین رو طرح انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس قرار است در گام نهایی، منابع آبی جدید هفت استان هرمزگان، کرمان، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، یزد، اصفهان و سیستان و بلوچستان را تامین کند.
بنابر اعلام مسوولان و مجریان برای اجرای این طرح‌ها حدود سه هزار و ۷۰۰ کیلومتر لوله‌گذاری خواهد شد که آب خلیج فارس و دریای عمان را به هفت استان تعیین شده، منتقل می‌کند.
طرح انتقال آب از خلیج فارس جزو طرح‌های کلان تعریف شده برای تامین بخشی از کسری آب در دالان شرق کشور است که از آبان سال ۱۴۰۰ آغاز شد و طبق تفاهم‌نامه‌های منعقد شده، آب انتقالی به استان‌های خراسان رضوی و خراسان جنوبی در بخش صنعت به مصرف خواهد رسید اما این آب در سیستان و بلوچستان برای تامین مصرف آشامیدنی نیز پیش‌بینی و طبق برنامه زمان‌بندی شده، این طرح تا پایان سال ۱۴۰۴ یا اوایل ۱۴۰۵ بهره‌برداری خواهد شد.
انتقال آب دریا به داخل کشور با سرمایه‌گذاری واحدهای بزرگ صنعتی و معدنی در دستور کار قرار گرفته که نتیجه آن، احداث خط اول انتقال آب کشور در سال ۱۳۹۹ بوده و قرار است سایر طرح‌های انتقال آب نیز به تدریج اجرا و بخشی مهمی از آب مورد نیاز استان‌های کم آب شرقی و مرکزی کشور از طریق دریای عمان و خلیج فارس تامین شود.
فراهم شدن زمینه مهاجرت معکوس، تامین نیاز آبی مناطق خشک و کم‌آب شرق کشور به ویژه مناطق مرزی با در نظر گرفتن بُعد امنیت پایدار، اشتغالزایی با توسعه صنعت از جمله بازخوردهای مثبت اجرای این طرح کلان زیربنایی است که بهره‌برداری از آن امیدی تازه برای مردمان این خطه به وجود آورده است.
تاکید رئیس جمهور بر تامین سریع آب برای خراسان جنوبی
خراسان جنوبی که یکی از استان‌های کم آب کشور است و بخش عمده آب مورد نیاز در این استان از منابع زیرزمینی برداشت شده، برای اجرای طرح‌های صنعتی و تامین آب آشامیدنی نیاز به منابع آبی جدید دارد؛ موضوعی که در سفر اول رئیس جمهور به خراسان جنوبی مورد توجه ویژه قرار گرفت.
آیت الله رییسی که ۱۹ شهریور ۱۴۰۰ در سومین سفر استانی به خراسان جنوبی سفر کرد، بدو ورود در جمع خبرنگاران گفت: مساله آب مشکل بسیاری از استان‌های کشور است و این موضوع را در دولت به صورت ویژه دنبال می‌کنیم.
وی در این ارتباط از راهکارهای کوتاه‌مدت و بلندمدت گفت و افزود: اقدامات کوتاه‌مدت را می‌توان در استان دنبال کرد اما راهکارهای بلندمدت از جمله انتقال آب از دریای عمان را باید پیگیری کرد البته نه اینکه خیلی طولانی شود که مردم ناامید شوند.
کمبود آب از موضوعاتی بود که در دیدار نمایندگان اقشار مردم، ایثارگران، نخبگان و علمای استان خراسان جنوبی با رئیس جمهور نیز مطرح شد و یکی از نمایندگان استان در این نشست آن را درد پرغصه مردم خراسان جنوبی توصیف کرد.
رییس جمهمر هم در این نشست تامین آب را از مسائل اساسی خراسان جنوبی عنوان کرد و گفت: این موضوع باید از طریق انتقال از دریای عمان به عنوان یک کار ضروری برای این استان دنبال شود و وزیر نیرو موضوع انتقال آب از دریای عمان به خراسان جنوبی را دنبال می‌کنند.
بعد از سفر اول رئیس جمهور به خراسان جنوبی مسوولان کشوری و سه استان شرقی با مساعدت بخش خصوصی کمر همت بسته و با پیگیری‌های مستمر موضوع انتقال آب از دریای عمان به شرق کشور را در دستور کار ویژه قرار دادند همچنین با توجه به اجرای خط انتقال آب خلیج فارس به برخی استان‌های کشور ادامه این خط به سمت خراسان جنوبی نیز در برنامه قرار گرفت.
تامین آب، امیدی برای رغبت به سرمایه‌گذاری
استاندار خراسان جنوبی در دیدارهای متعدد با مقامات کشوری بر تسریع اجرای طرح انتقال آب به استان تاکید کرده و این جلسات نتایج خوبی نیز به همراه داشته است.
جواد قناعت تیر سال گذشته در دیدار با “علیرضا رزم‌حسینی” مشاور معاون اول رئیس جمهور در امور پروژه‌های انتقال آب از دریا که در تهران انجام شد، با تشریح شرایط و ارائه گزارشی از پیامدهای خشکسالی در خراسان جنوبی، انتقال آب را از طرح‌های اولویت‌دار منطقه عنوان کرد.
وی انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان را یک ضرورت خواند و گفت: تامین آب به عنوان یک زیرساخت اصلی به رغبت سرمایه‌گذاری در خراسان جنوبی خواهد انجامید.
استاندار خراسان جنوبی مهر سال گذشته در آیین اختتامیه جشنواره ملی زرشک بار دیگر آب را از دغدغه‌های اصلی کشاورزان منطقه برشمرد و گفت: ۲ خط انتقال آب به خراسان جنوبی از خلیج فارس و دریای عمان را در دست پیگیری داریم تا با تحقق این طرح‌ها دغدغه بخش کشاورزی و صنعت استان رفع شود.
وی افزود: از کارهای جدی در دستور کار دولت سیزدهم، انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان به خراسان جنوبی است.
شروع خط انتقال آب در حوزه سرزمینی خراسان جنوبی
ماه بعد معاون امور هماهنگی عمرانی استاندار خراسان جنوبی از آغاز عملیات اجرایی خط انتقال آب از دریای عمان در محدوده شهرستان قاینات و حوزه سرزمینی خراسان جنوبی توسط پیمانکار خبر داد؛ خبری که نویدبخش بود و امید را در دل کشاورزان، صنعتگران و مردم کویرنشین خراسان جنوبی زنده کرد.
در افق این طرح ۲۸۰ میلیون مترمکعب آب به سیستان و بلوچستان، ۶۰ میلیون مترمکعب برای مصارف صنعت و خدمات به خراسان جنوبی و ۱۲۰ میلیون مترمکعب نیز برای مصارف صنعت و خدمات به خراسان رضوی اختصاص می‌یابد.
خط انتقال آب از دریای عمان و خلیج فارس در مرز خراسان جنوبی و خراسان رضوی در منطقه قاینات و سنگان خواف به هم می‌رسند و احتمال دارد که از این مسیر در قالب یک خط اصلی یا ۲ خط مجزا به خراسان رضوی منتقل شود.
مسیریابی برای انتقال آب به خراسان جنوبی
در سفر دوم رئیس جمهور به خراسان جنوبی هم موضوع انتقال آب در صدر خواسته‌های مردم مطرح شد و آیت الله رئیسی ۲۵ آذر ۱۴۰۱ با تاکید بر اینکه مساله آب از مسایل اساسی مردم خراسان جنوبی است گفت: از آب و آبرسانی غفلت نکردیم لذا انتقال آب از دریا به صورت کلان دنبال می‌شود و حتما دولت در دستور کار دارد.
استاندار خراسان جنوبی هم در دیداری که اخیرا با اعضای مجمع نمایندگان طلاب استان داشت، عملیاتی شدن طرح انتقال آب به استان را از اقدامات شاخص یک سال اخیر عنوان کرد و گفت: احداث خط چهار انتقال از دریای عمان به خراسان جنوبی در سال جاری شروع شد و در مرحله مسیریابی است.
جواد قناعت افزود: شرکت تامین آب صنایع و معادن (ایمواسکو) بین نهبندان و بیرجند در حال فعالیت است و ضمن مسیریابی برخی اراضی را تملک می‌کند.
۲ اقدام اساسی دولت برای سرعت گرفتن انتقال آب
شرکت تامین آب صنایع و معادن (ایمواسکو) با حمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت در کنار مشارکت بخش خصوصی با هدف تامین آب مورد نیاز صنایع و معادن استان‌های فلات شرقی کشور با سرمایه ثبتی معادل ۱۵ هزار میلیارد ریال تاسیس شد که اکنون عملیات اجرای خط چهارم طرح ملی انتقال آب از دریای عمان به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی را برعهده دارد.
مدیرعامل این شرکت درباره اجرای طرح انتقال آب از دریای عمان اظهار داشت: دستیابی به منابع آبی پایدار و ایجاد تحول اقتصادی در فلات مرکزی و شرق کشور، رشد صنایع معدنی، اشتغالزایی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی از مهم‌ترین دستاوردهای طرح انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان است.
محمدحسن اسدی افزود: در گذشته قرار بود مبدا آبگیری این طرح از خلیج فارس به سمت شرق کشور باشد که بسته بودن محیط آبگیری و آسیب‌های زیست محیطی در خلیج فارس مطرح شد ولی با تدبیر معاون اول رئیس جمهور، مقرر شد تا پس از تامین آب استان سیستان و بلوچستان و افزایش ظرفیت آب نمک‌زدایی شده به میزان ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب در سال، اقدامات لازم برای رساندن آب شیرین به خراسان جنوبی همچنین شهر مشهد هدف‌گذاری و نهایی شود.
او گفت: دریای عمان دارای شرایط متفاوتی نسبت به خلیج فارس است و هیچ معضل زیست‌محیطی ندارد از این رو مجوز محل آبگیری آن نیز نهایی شده است.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم درباره آخرین وضعیت انتقال آب به استان گفت: مناقصه اجرای خط انتقال آب دریای عمان از زاهدان تا این استان به طول ۱۸۰ کیلومتر آماده شده و در قطعه سربیشه تا خضری کارگاه در حال آماده‌سازی است.
علیرضا عباس‌زاده افزود: مسیر انتقال آب از دریای عمان به طول هزار و ۳۴۰ کیلومتر قطعی شده که قرار است از چابهار آغاز شود و با عبور از استان خراسان جنوبی تا استان خراسان رضوی امتداد یابد.
وی تصریح کرد: با تکمیل این ابر پروژه ۲۳۰ میلیون متر مکعب آب در طول مسیر از چابهار به مشهد مقدس منتقل می‌شود.
معاون استاندار خراسان جنوبی گفت: خط انتقال آب از دریای عمان ۴۵۵ کیلومتر انشعاب، ۱۹ ایستگاه پمپاژ آب و ۵۴۴ مگاوات برق نیاز دارد که هزینه اجرای این پروژه ۷۴۱ هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال است.
وی افزود: با تکمیل این ابر پروژه ۶۰ میلیون متر مکعب آب در طول مسیر به خراسان جنوبی و ۱۲۰ میلیون متر مکعب آب به خراسان رضوی منتقل می‌شود.
عباس‌زاده اعلام کرد: همزمان با اجرای پروژه انتقال آب از دریای عمان، انتقال آب از خلیج فارس به خراسان جنوبی نیز در دستور کار قرار دارد.
بررسی‌ها نشان می دهد که ۱۰۰ درصد مساحت استان خراسان جنوبی درگیر خشکسالی از خفیف تا بسیار شدید بوده و این در حالی است که اقتصاد خراسان جنوبی بر پایه کشاورزی و دامداری است و بنا بر آخرین آمار رسمی از مجموع منابع آب زیرزمینی استان ۹۰ درصد در بخش کشاورزی، هشت درصد در بخش شرب و ۲ درصد در بخش صنعت مصرف می‌شود.
براساس مطالعات صورت گرفته نیاز آب شرب استان خراسان جنوبی ۷۰ میلیون متر مکعب و نیاز آب صنعت ۱۵۰ تا ۱۸۸ میلیون متر مکعب برآورد شده است.
همچنین در بخش کشاورزی با توجه به ممنوعه بودن دشت‌های استان مدیریت بهره‌وری از منابع آبی موجود مد نظر است و با عملیاتی شدن طرح انتقال آب به خراسان جنوبی بخش مهمی از نیاز بخش صنعت تامین و دغدغه کم آبی نیز رفع می‌شود.
دیدگاه ها برای این نوشته بسته شده است.