تازه‌ترین داده‌های سازمان هواشناسی کشور نشان می‌دهد از ابتدای مهرماه تاکنون میزان بارش در ۲۱ استان از جمله خراسان جنوبی، خراسان رضوی، کرمان، فارس، اصفهان، خوزستان، تهران، یزد، بوشهر و سیستان و بلوچستان صفر میلی‌متر بوده است. این آمار زنگ خطر جدی برای مدیریت منابع آب در کشور را به صدا درآورده است.

در خراسان جنوبی، که بخش زیادی از زمین‌های کشاورزی آن بر پایه قنات‌ها و منابع زیرزمینی استوار است، نبود بارندگی موجب افت سطح آب‌های زیرزمینی، خشک شدن چشمه‌ها و کاهش تولید محصولات زراعی شده است. کشاورزان مناطق خوسف، نهبندان، سربیشه و قاین نگران از دست رفتن کامل فصل کشت پاییزه هستند.

طبق گزارش وزارت نیرو، سدهای شرق کشور از جمله سد بیرجند، دوکوهانه نهبندان، قاین و نصرآباد سربیشه کمتر از ۴۰ درصد ظرفیت خود را دارند. در خراسان رضوی و کرمان نیز حجم ذخایر آبی به پایین‌ترین سطح پنج سال اخیر رسیده است.

کارشناسان اقلیم‌شناسی می‌گویند این شرایط نشانه تغییر الگوی اقلیمی شرق ایران است، نه یک دوره خشک‌سالی گذرا. آنان بر مدیریت علمی منابع آب، اصلاح الگوی کشت و استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری تأکید دارند.

یکی از کارشناسان محیط‌زیست خراسان جنوبی هشدار داد: «اگر امروز برنامه‌ای برای سازگاری با کم‌آبی تدوین نشود، در آینده شاهد مهاجرت گسترده روستاییان خواهیم بود؛ چون بدون آب، زندگی در این سرزمین ممکن نیست.»

در کنار سیاست‌های دولتی، نقش مردم نیز در کاهش اثرات خشکسالی حیاتی است. صرفه‌جویی در مصرف آب، بازچرخانی در صنایع، احیای قنوات و آموزش عمومی درباره رفتار آبی می‌تواند گامی مؤثر در مدیریت بحران باشد.

بی‌بارانی امسال، تنها هشدار طبیعت نیست؛ بلکه آزمونی برای مدیریت آب کشور است. خراسان جنوبی بیش از هر زمان دیگر نیازمند تصمیم‌های هوشمندانه و حمایت ملی است.

نویسنده ،خبرنگار و سردبیر: ا .حسن پور