آیت الله شیخ «حسن تهامی» به تعبیر مقام معظم رهبری یکی از سه مُلای بزرگ اسلام در بیرجند است که اگر در نجف می ماند حتما مرجع تقلید می شد؛ اما متاسفانه این روزها کمتر از ایشان یاد می شود درحالیکه آرامگاه ایشان این ظرفیت را دارد که محلی برای تروج فرهنگ اسلام و سوق دادن جوانان به سمت اندیشه های ناب ایشان باشد.
*مروری بر زندگی آیت الله تهامی؛ موسس حوزه علمیه معصومیه بیرجند
یکی از علمای بزرگ سرزمین خاوران، آیت الله شیخ حسن تهامی است کسی که هبر معظم انقلاب از ایشان به عنوان سه ملای بزرگ اسلام در بیرجند یاد کردند و فرمودند که اگر ایشان در قم یا نجف می ماندند قطعا مرجع تقلید می شدند.
مقام معظم رهبری هفتم آذرماه سال ۶۸ در مورد آیت الله تهامی فرمودند: «مرحوم آقا سیّد حسن تهامی (رضوان اللّه علیه) که از مجتهدان و علمای برجسته ی کشور ما محسوب می شد، سال های متمادی در بیرجند منزوی شده بود و قدرش ناشناخته ماند تا وفات کرد».
«آیت الله سید حسن تهامی» فرزند سید علی اکبر یکی از مراجع بزرگ عالم تشیع و از مفاخر برجسته حوزه علمیه نجف بود. وی در سال ۱۳۱۴ قمری برابر با سال ۱۲۷۶ شمسی در خانواده ای اهل تقوا و فضیلت استان خراسان جنوبی در خانواده ای اهل تقوا و با فضیلت در روستای «سندادان» بیرجند متولد شد.
سید حسن به دلیل هوش و استعداد خارق العاده ای که داشت در شش سالگی قرائت قرآن را صحیح و فصیح فراگرفت و پس از مدتی به مکتب خانه رفت و در این دوران پدر خود را از دست داد.
با فوت پدر، او و یک برادر و خواهرش در کنار تحصیل به مادر در امر قالیبافی کمک می‌کردند تا اینکه پس از پایان یافتن دوره مکتب، بی بی بزرگ در سال ۱۳۲۷ قمری با دو فرزند پسر خود به شهر بیرجند رفت تا وسیله ادامه تحصیل آنها را فراهم سازد، او به نزد دو روحانی بزرگ شهر یعنی حاج شیخ محمد باقر و حاج شیخ محمد هادی مراجعه نمود و از آنها خواست که تکلیف را در امر تحصیل فرزندانش مشخص کنند.
هر دو مجتهد پیشنهاد کردند که یکی از پسران (سید محمد) در مدرسه جدید (شوکتیه) و دیگری در مدرسه قدیم (حوزه علمیه) تحصیل کنند؛ و بدین صورت سید حسن تهامی جهت تحصیلات علوم دینی وارد حوزه علمیه بیرجند شد و از محضر اساتید برجسته ای چون آخوند ملا محمد حسن هردنگی بهره مند شد.
در آن زمان مرکزیت اصفهان، از جهت حضور روحانیون و محققین، وی را بر آن داشت که رهسپار این شهر شود؛ در اصفهان فرصت مناسبی یافت تا از محضر علمای مشهوری چون علامه نجف آبادی کسب فیض کند.
در این هنگام ایشان از فقه، اصول، رجال، درایه، تفسیر، حدیث، منطق، فلفسه و حکمت حظ فراوان داشت و تکمیل تحصیلات دینی در نجف اشرف انجام شد و بهره گیری از محضر اساتید برجسته آن حوزه نقطه عطفی در حیات علمی ایشان بود و سرانجام ایشان به عالی ترین مراتب اجتهاد نائل آمد و تصدیق اجتهاد را از حضرات نائینی و اصفهانی دریافت نمود و آنگاه به تقاضای مردم جهت ترویج دین مبین و خدمت به خلق وارد موطن خود شد.
تأسیس مدرسه علمیه معصویه و کتابخانه ای با حدود ۷۰۰ جلد کتاب و وقف آن بر محصلین و پایه گذاری سه مسجد خیرآباد نو ، مسجد رضوی و مسجد خضر علی در بیرجند از جمله خدمات ارزشمند و ماندگار آیت الله سید حسن تهامی است.
تالیفات و آثار وی را در عقاید، اخلاق، تفسیر ، فلسفه، فقه، اصول و رجال تصنیفات گران بهایی از آن مرحوم موجود است و دوره تقریرات فقه و اصول استاد نایئنی، کتابی در رد نصرانیت و اشعاری از این فقیه سعید برجای مانده است.
آیت الله سید حسن تهامی در سن ۶۸ سالگی در شب چهاردهم صفر (۱۳۸۵ه.ق / ۱۳۴۴ه.ش) به سرای باقی شتافت و بنا بر وصیتش وی را در مسجد صاحب الزمانی بیرجند به خاک سپردند.
مقام معظم رهبری در دیدار با مردم خراسان جنوبی در ۶ شهریورماه ۱۴۰۲ فرمودند: «مرحوم آقای تهامی، عالِم برجسته و درجه‌ی یک بیرجند ــ که [ایشان] ملّای بزرگی بود و کسی بود که اگر در حوزه‌ی قم یا نجف بود، قطعاً مرجع تقلید میشد؛ [امّا] آمده بود بیرجند و مانده بود.»
وجود با برکت و ارزشمند آیت الله تهامی در شهرستان بیرجند ما را بر آن داشت تا سری به آرامگاه ایشان در مسجد صاحب الزمانی بزنیم همان جایی که تنها به محل اقامه نماز تبدیل شده است و کمتر کسی با افتخرات ایشان آشنایی دارد.
اگر تنها برای نماز به این مکان نرویم امکان ندارد کسی یادش بیاید که بزرگ مردی پرافتخار در این مکان مقدس آرامیده است که رهبر معظم انقلاب بارها در سخنان خود از ایشان به بزرگی یاد کرده اند.
*غربت آرامگاه آیت الله تهامی در بین مردم بیرجند
مسجد صاحب الزمانی در محله خیرآباد و خیابان قائم بیرجند قرار دارد هنگام اذان به این مسجد می رویم تا با مردم این شهرستان گفتگویی داشته باشیم که چه میزان با آیت الله تهامی و افتخارات ایشان آشنا هستند.
قدم در صحن با صفای این مسجد می گذاریم گویی آرامش خاصی به قلب انسان حاکم می شود، آرامشی که به دور از هیاهوی بیرون مسجد است و شاید این آرامش به برکت وجود آیت الله تهامی به وجود آمده باشد.
آرامگاه آیت الله تهامی در گوشه ای از مسجد، درون یک اتاقک کوچک است. در این مکان تنها هنگام موقع نماز باز می شود و در طول روز بسته است.
وارد آرامگاه آیت الله تهامی می شویم و دو سنگ قبر مشاهده می شود که یکی مربوط به خود این بزرگوار و دیگری مربوط به همسر عزیزشان است. در اطراف عکس ها و کتاب هایی مشاهده می شود که متعلق به آیت الله تهامی است.
وضعیت آرامگاه عالم بزرگ اسلام نیاز به رسیدگی دارد تا این مکان را به قطب فرهنگی شهر بیرجند تبدیل کند و شاهد جذب جوانان به سمت آشنایی با علمای بزرگی همچون آیت الله تهامی باشیم.
*عدم آشنایی نسل جدید با علمای بزرگی همچون آیت الله تهامی
حسین عبداللهی یکی از اهالی محله خیرآباد که برای اقامه نماز به مسجد آمده بود و ریش سفیدش نشان می داد که سرد و گرم روزگار را چشیده است گفت: از پدر و پدربزرگم در مورد آیت الله تهامی بسیار شنیده ام که چه شخصیت والایی داشتند اما متاسفانه نتوانسته ایم آن گونه که نیاز است شخصیت هایی همچون آیت الله تهامی را به نسل جدید معرفی کنیم و آنان هم اطلاعاتی ندارند و به نظرم فضای مجازی بهترین ابزار برای معرفی این بزرگان است.
وی درخصوص غربت مزار آیت الله تهامی هم افزود: این مکان می تواند به یک مرکز برای تربیت جوانان انقلابی تبدیل شود اما فقط مکانی برای اقامه نماز است و کار فرهنگی جدی در این مکان در خصوص معرفی آیت الله تهامی آن هم به صورت مستمر انجام نمی شود.
وی عنوان داشت: نباید تنها به یک روز اکتفا شود بلکه متولیان فرهنگی باید به میدان بیایند و به اجرای برنامه های فرهنگی قوی و جذاب بپردازند و این فرصت ها را از دست ندهند.
*لزوم توجه مدارس به معرفی شخصیت هایی همچون آیت الله تهامی
علی آقا یکی از نوجوانان ۱۳ ساله ای است که در کوچه مشغول توپ بازی با دوستانش بود به سراغش رفتیم تا بدانیم چه میزان با آیت الله تهامی آشنا است. وی گفت: اسم ایشان را تنها بر سر در مسجد دیده ام و اطلاعات خاصی ندارم.
وی با اشاره به اینکه خیلی اشتیاق دارم تا با قهرمانان و بزرگان کشور خودمان بیشتر آشنا شویم اما کسی برنامه ای جذاب اجرا نمی کند تا به این سمت حرکت کنیم، ادامه داد: به نظرم آیت الله تهامی شخصیت بزرگی است چون شنیدم که رهبر انقلاب در سخنان خود از ایشان یاد کردند و چه خوب است که در مدارس هم این افراد به ما معرفی شوند.
*غربت مزار آیت الله تهامی
به سراغ امام جماعت مسجد صاحب الزمانی خیرآباد بیرجند رفتیم. حجت الاسلام ذاکریگفت: برای معرفی آیت الله تهامی به نسل جدید در مسجد و پایگاه بسیج برنامه هایی اجرا شده است.
وی در خصوص شخصیت آیت الله تهامی عنوان کرد: در بزرگی آیت الله تهامی همین بس می توان گفت که ایشان در نجف شاگرد ممتاز آیت الله نائینی بوده اند و حکم مرجعیت خود را از دست ایشان گرفتند.
دیدگاه ها برای این نوشته بسته شده است.