به گزارش ایرنا “جواد قناعت” که صبح پنجشنبه از چند واحد تولیدی در شهرک صنعتی بیرجند بازدید کرد، عصر امروز به برخی اماکن تاریخی مرکز استان رفت و وضعیت موجود و برنامه‌های مرمت و جذب گردشگر در آنها را از نزدیک مورد بررسی قرار داد.

سرپرست فرمانداری بیرجند، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی و جمعی از مسوولان نیز استاندار را در این بازدید که سه ساعت به طول انجامید، همراهی کردند.

برای دیدن آثار تاریخی در محل پایگاه میراث فرهنگی، گردشگری و تاریخی بیرجند از خیابان منتظری سه وارد بافت تاریخی بیرجند شدیم و پستخانه قدیم بیرجند اولین مکانی بود که در این محله استاندار خراسان جنوبی از آن بازدید کرد.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در معرفی این اثر تاریخی گفت: اداره‌ پست قدیم بیرجند در اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی ساخته شد و با شماره ۱۱۹۴۴ ثبت ملی شده است.

حسن رمضانی افزود: این بنا ابتدا در دوره‌ قاجاریه به عنوان «غورخانه» استفاده می‌شد و بعدها تا سال ۱۳۶۱ به عنوان پست و تلگراف بیرجند فعال بود که سال ۶۲ تخلیه و متروکه شد و سازمان میراث‌ فرهنگی وقت در سال ۱۳۵۸ آن را خریداری و مرمت کرد و در قالب ساختمان اداری پایگاه میراث‌ فرهنگی شهر تاریخی بیرجند احیا شده است.

استاندار از بنای تاریخی خواجه خضر روبه‌روی مدرسه شوکتیه نیز بازدید کرد و مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی درباره این اثر تاریخی گفت: این بنا از معدود بناهایی با کاربری مسجد و آرامگاه است که در عصر قاجار احداث شد.

وی اظهار داشت: با توجه به شواهد موجود به نظر می‌رسد، این بنا ۲ بانی به نام‌های خواجوی و منصف داشته و زمان ساخت آن به عصر قاجاریه بر می‌گردد.

بازدید از مدرسه شوکتیه بیرجند سومین اثر تاریخی بیرجند بود که در همین بافت تاریخی مورد بازدید قرار گرفت؛ در حال حاضر در این مدرسه کلاس‌های شبانه‌روزی حفط قرآن با حضور حافظانی از سراسر کشور برگزار می‌شود.

مدرسه شوکتیه یکی از پیشینه‌های ارزشمند استان خراسان جنوبی است که بعد از دارالفنون تهران و رشدیه تبریز به عنوان سومین مدرسه نوین ایران در شهر بیرجند سر برآورد تا مردان نامداری را سرآمد جهان کند.

مدرسه شوکتیه بیرجند در دوره قاجار ساخته شد و با شماره ۱۳۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی درباره نحوه شکل‌گیری و راه‌اندازی مدرسه شوکتیه گفت: امیر اسماعیل خان که در زمان ناصرالدین شاه حاکم منطقه مُکران (بلوچستان) و قُهستان بود در عین مکنت، هیچ فرزندی نداشت لذا یک سوم اموال خود را بنا به احکام شرع، وقف کرد و برادر کوچکتر خود، امیر ابراهیم خان را متولی این املاک قرار داد.

وی افزود: بعد از مرگ اسماعیل خان، ابراهیم خان شوکت الملک حکومت منطقه قاینات را به عهده می‌گیرد و روزهای شکوفایی دارالفنون به تهران سفر می‌کند و با این مدرسه و آثار ارزشمندش بیشتر آشنا می‌شود.

رمضانی بیان کرد: ابراهیم خان پس از برگشت به بیرجند تصمیم می‌گیرد با استفاده از همان یک سوم اموال وقفی که در اختیار دارد، کار خیر و ارزشمندی در راستای توسعه فرهنگ منطقه انجام دهد و به این ترتیب مدرسه شوکتیه در محل حسینیه امام رضا (ع) راه‌اندازی و تعلیم و تربیت به سبک جدید در شهر آغاز می‌شود.

وی گفت: شوکت الملک برای مدیریت و تاسیس مدرسه شوکتیه بیرجند از ۲ نفر فاضل کاشانی به اسامی میرزا احمد نراقی و شیخ احمد سلیمانی نراقی دعوت کرد و معلمان خارجی این مدرسه نیز سیدرضی حسین هندی، مسیو رومینیو، مسیو فردیناند و ژزف بریان که از فرانسه و هند بودند.

رمضانی اظهار داشت: مرمت این بنای تاریخی از اوایل آذر ۹۴ با همکاری اداره کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان شروع شد و با صرف یک میلیارد تومان اعتبار از محل درآمد رقبات موقوفه حسینیه امام رضا (ع) بیرجند بازسازی شده است.

در ادامه مسیر بافت تاریخی بیرجند و در انتهای کوچه فرعی خیابان منتظری استاندار خراسان جنوبی از آب انبار محسن‌زاده هم بازدید کرد.

انبار محسن‌زاده از سازه‌های آبی قدیمی بیرجند است که زمان ساخت آن به اواسط دوره قاجار برمی‌گردد، این آب انبار در محله دم قلعه، ابتدای کوچه خواجه‌ها و کنار خانه مسکونی مرحوم احمد محسن‌زاده واقع است که به همین جهت به آن آب انبار محسن‌زاده گفته شده ولی بانی واقف آن حاجی خان بوده است.

مخزن این آب انبار یک میلیون و ۶۰۰ هزار لیتر گنجایش دارد، به‌طوری که وقتی وارد این مخزن می‌شوید، بزرگی آن باعث می‌شود تا چند لحظه سکوت کنید و به فکر فرو روید.

عملیات مرمت این آب انبار سال ۹۶ در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی قرار گرفت و در این مرمت، مخزن آب انبار کشف و بازسازی شد.

آب انبار محسن‌زاده پنجم آذر ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۹۰۷ در فهرست میراث ملی کشور به ثبت رسید.

استاندار و هیات همراه در ادامه مسیر و انتهای محله «سرده» بیرجند از موزه لباس و منسوجات سنتی در محل خانه تاریخی پُردلی بازدید کردند، در این موزه پوشش‌های سنتی خراسان جنوبی از لباس‌های ابریشمی دستباف، اطلس، کرباس، برک، قارت و عروس گرفته تا پارچه‌های سنتی برک، کرباس و مله را در معرض نمایش قرار گرفته است.

به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی جمع‌آوری آثار این موزه که از دوره قاجار تا معاصر را در برمی‌گیرد، حدود پنج سال به طول انجامیده است و برخی از این پوشش‌ها خریداری شده و برخی به امانت گرفته شده‌اند تا امکان بازآفرینی و احیای انواع لباس‌های محلی در استان انجام شود.

قناعت در ادامه راهی میدان امام حسین (ع) بیرجند شد و از قلعه تاریخی بیرجند در بافت قدیم شهر بازدید کرد. قلعه بیرجند یکی از زیباترین و قدیمی‌ترین قلعه‌های ایران است که با نام‌های قلعه ته ده یا قلعه پایین شهر شناخته می‌شود.

وسعت این قلعه حدود سه هزار متر مربع و ساخته دوره صفویه است البته برخی نیز بنای این قلعه را به قبل از این دوره نسبت می‌دهند و هر سال مقصد گردشگران داخلی و خارجی به ویژه در نوروز است.

این قلعه از خشت و گل ساخته شده و مردم دوره صفویه تا قاجاریه را از حمله مهاجمان به‌ویژه ترکمن‌ها و ازبک‌ها در امان نگه می‌داشته است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی در این بازدید توضیح جالبی داد و اینکه قلعه قدیمی بیرجند به ارگ کلاه فرنگی و ارگ بهارستان نقب یا راه زیر زمینی دارد و البته الان بسته است.

وی افزود: بیشتر قلعه‌هایی که قابلیت دفاعی داشتند مسیرهای فرار و نقب‌هایی داشتند که به خانه‌ها یا چشمه آب راه داشته است، قلعه بیرجند هم ۹۰ درصد راه فرار داشته اما در ساخت و سازها و تحولات مسیر آن مسدود شده و در حال حاضر سرنخی از راه ورودی به نقب قلعه در دست نیست.

باغ رحیم‌آباد بیرجند هم آخرین هدف بازدید سه ساعته استاندار خراسان جنوبی از آثار تاریخی و ظرفیت‌های گردشگری مرکز استان بود. باغ و عمارت رحیم‌آباد یکی از آثار با ارزش تاریخی است که در منطقه‌ای به همین نام در شهر بیرجند واقع شده و فاصله آن از باغ جهانی اکبریه یک کیلومتر است.

این عمارت سال ۱۳۱۵ هـ.ق به فرمان اسماعیل خان احداث شد و به عنوان دارالحکومه مورد استفاده قرار گرفت.

بنای رحیم‌آباد نمونه کاملی از یک خانه حکومتی است که با در نظر گرفتن نحوه استفاده و کاربری‌های چندگانه، هم به عنوان خانه برای ساکنان آن و هم به عنوان دارالحکومه در دوره قاجار ساخته شد و این اثر در ۲۲ خرداد ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۰۷ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

همچنین در این بازدید برخی شهروندان بدون واسطه مسائل و مشکلات خود را با استاندار خراسان جنوبی در قالب ارائه نامه و گفت و گوی چهره به چهره مطرح کردند که قناعت دستور پیگیری موارد مطرح شده را به مسوولان مرتبط داد.