نوشته : اسماعیل دهقانی
???
یونانیان باستان را عقیده بر این بود که جهان چارآخشیج دارد و ابوعلی سینا و جالینوس پزشکان نامدار ایرانی و یونانی نیز باور چهار عنصری جهان را تایید کردند. اما اولین کسی که مبحث عناصر چهارگانه و احترام به آن را مد نظرقرار داد زرتشت پیامبر ایران باستان بود. عناصر اربعه تشکیل دهنده ی جهان مادی به قول قدما عبارتند از ، خاک، آب، هوا و آتش.امروزه اهمیت این چهار عنصر درزندگی و سلامت انسانهاو موجودات زنده برکسی پوشیده نیست اما کشور ما متاسفانه با بحران حداقل سه عنصر از چهار عناصر اربعه دست به گریبان است. با این توضیح که عنصر اول خاک: ? در اثر خشکسالی های طولانی و از بین رفتن مراتع و پوشش گیاهی،چرای بی رویه ی دام ها و سم ضربه های آنها ، عملیات عمرانی و شکافت زمین و شخم های غیر اصولی و از همه مهمتر رها کردن زباله و شیرابه های ناشی از آن در طبیعت و……..،دچار فرسایش غیرقابل اغماض و آلودگی جدی وخطرناکی شده است.عنصر دوم آب:?خشکسالی ممتد،کشت محصولات آبدوست کم بهره،آبیاری غیر اصولی و سنتی، خروج کسر بزرگ آبهای سطحی از مرز وهدر رفت آن ،لوله کشی فرسوده ی آب شرب شهرها، واهمال مسولان و اسراف بی رویه ی شهروندان و ……، نابودی منابع آب و بحران فراملی را سبب شده است.عنصرسوم هوا:?افزایش رورافزون سوخت های فسیلی، عدم استفاده از انرژی های پاک، استاندارد پایین سیستم سوخت خودروها،کیفیت نازل سوخت تولیدی در کشور، ناوگان فرسوده ی حمل و نقل شهری و برون شهری ، عدم جذابیت استفاده از آنهابرای مردم و ….. ،موجب آلودگی خفه کننده و مرگ آور هوا در اکثر کلان شهرهای ایران خصوصا در فصل وارونگی گشته است.واما عنصر چهارم آتش:?استفاده ی از وسایل گرماساز نامناسب، با راندمان پایین ،عایق بندی نادرست ساختمانها وتولید دی اکسید کربن حاصله ….،باعث گرمایش نامعمول زیست کره و درنتیجه تغییرات اقلیمی شدید و مخربی مهلک بر سه عنصر دیگر عناصر اربعه شده است.در این زمینه از فحوای کلام الهی و مجموعه ی پیام های آن ، به قرینه این آیه ی شریفه ی قرآن :وَ لَقَدْ خَلَقْنَا الاِْنْسهان‌َ مِن‌ْ سُلاهلَه‌ٍ مِن‌ْ طین‌ٍ. (و همانا ما آدمی‌ را از گل‌ خالص‌ آفریدیم‌.)درمی یابیم که انسان از آب و خاک آفریده شده است و لاجرم بدون سلامت این عناصر نمی تواند به حیات خود ادامه بدهد. اما چه شده است که ایرانیان که نیای بزرگشان اولین کسی بود که اهمیت و احترام به این عناصر رابه هم عصران و فرزندان خود گوشزد کرد و دین مبین اسلام نیز برپاکیزگی آب و خاک ، ارزش و اهمیت آن در زندگی انسانها تاکید موکد داشته است ، بدین مقوله کمتر عنایتی داشته اند و در پاسداشت آن کوششی نمی کنند.❗️❗️❗️امروزه به سبب توسعه ی روز افزون تکنولوژی شاهد استفاده ی بی رویه از انواع باتری ها هستیم ، باتری هایی که حاوی فلزات سنگین و سمی مثل :سرب ، کادمیوم، جیوه و کبالت هستند.که اگر به طور غیر اصولی دفع و در طبیعت رها شوند ضمن اینکه ممکن است توسط جانوران بلعیده شوند و به بافتهای سیستم گوارشی آنها آسیب جدی برساند، مواد سمی موجود در این باتری ها در پیرامون محل دفع بسرعت منتشر شده و باعث آلودگی آب، خاک و هوای اطراف می شود.پلاستیک ها و بطری های پلاستیکی که در برخی از کشورهای آفریقایی مثل کنیا نیزاستفاده از آن ممنوع شده است وگاها مجازاتهای سنگینی بر تولید کننده گان و مصرف کنندگان اعمال می شود متاسفانه باحجم تولیدی سالانه ۲۰۰ هزارتن ! در فروشگاههای بزرگ و کوچک و حتی بازارهای فروش محصولات ارگانیک ایران به وفور و باافتخار استفاده می شود !به طوری که اگر فروشنده کالا را در پاکتی عرضه نکند خریدار این موضوع را حمل بر بی احترامی و یا غیر حرفه ای بودن فروشنده و فروشگاه می کند!غافل از اینکه زباله های پلاستیکی توسط میکرو ارگانیسم ها موجود در خاک و طبیعت یا اصلا تجزیه نمی شوند و یا اگر حتی بعد ازحدود ۵۰۰ سال تجزیه شدند باعث آلودگی آب و خاک و هوا می گردند.علاوه بر این امروزه به مدد تولید انبوه m.d.fها و استفاده ی روز افزون آنها دردکوراسیون داخلی منازل و مبلمان اداری ،مقدار متنابهی از گاز فرمالدئید را در فضاهای مسکونی و طبیعت رها می کنیم

ترکیبات فرمالدئید نظیر: اوره فرمالدئید، ملامین فرمالدئید، و فنل فرمالدئید از مواد تشکیل دهنده ی چسب های مورد استفاده در صنعت mdf و تخته خرده چوب هستند که در فرآیند تولید تا مصرف و پس از مصرف ، گاز فرمالدئید از آنها متصاعدمی شود که این گاز موجب تخریب لایه اوزن، افزایش اشعه مضر uvو حساسیت های پوستی و مشکلات سیستم تنفسی می گردد.غیر از موارد پیش گفته مورد دیگری که بشر با آن سروکار هر روزه دارد تایرهای ماشین است که از مواد پلیمری تشکیل شده‌اند که به راحتی در طبیعت تجزیه نمی‌شوند و خطرات جدی برای محیط زیست و سلامت انسان‌ها به همراه دارندکه متاسفانه برای خلاص شدن از شرشان سوزانده می شوند ⚠️⚠️ که در اثر سوزاندن آنها ترکیبات متعددی از آلاینده ها آزاد می شود که از مهمترین آنها میتوان به اکسیدهای گوگرد ، اکسیدهای نیتروزن، اکسیدهای کربن و فلزات سنگین و …… اشاره کرد که سوختن و تجزیه ی آن در طبیعت می تواند باعث آلودگی خاک و منابع آبی و هوا و گرمایش زمین شود.و از این قیبل است لنت های ترمزخودروهها ، رنگ و حلال ها و ….. هزار و یک ماده ی شیمیایی دیگری که متاسفانه بلای کره ی زمین شده اند. که در کوتاه مدت اثرات حاد و در دراز مدت اثرات مزمن بر سلامتی انسان ها دارندو شدت سوء این اثرات بسته به مدت قرار گرفتن در معرض آلاینده ها و غلظت آنها است. ???لذا برای ممانعت از گسترش آلودگی آب، خاک و هوا به عنوان عناصر حیات مادی انسانها وسایر موجودات زنده، به تاسی از تعالیم اسلام و پندهای بزرگان و اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ، آحاد مردم و نهاد های متولی وظیفه خطیر حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست را برعهده دارند، در این فقره حاکمیت ضمن تقنین قوانین سختگیرانه ترمحیط زیستی در مجلس وتقریر آیین نامه های شفاف آن توسط دولت ، تعریف و تقویت دادگاههای اختصاصی محیط زیست در مراکز استانها و شهرستانها، وتعیین رابط محیط زیست در شرکتها و دوایر دولتی و اعطای مشوق های چشمگیر مالی ومعنوی به شهروندان مرعی مقررات محیط زیستی، مجدانه باید پیگیر تفکیک زباله در مبدا، استفاده از کیسه های تجدید پذیر یا پارچه ای در سوپرمارکت ها ،نصب جعبه هایی برای دفع باتری در فروشگاهها و تعمیرگاههای لوازم الکترونیکی توسط شهرداری یا اتحادیه مربوطه، بالابردن استانداردهای زیست محیطی چسب های مصرفی درتولید فرآوردهای چوبی و اطلاع رسانی به کسبه و دفع صحیح خاک اره ها و مواد دورریز این گونه کارگاهها، بازیافت تایر ها ،بروز سازی سیستم های سوخت رسانی ماشین ها، تعویض به موقع مبدل های کاتالیستی اگزوز خودروها و اعطای کمک های بلاعوض در این حوزه ها و…….. باشد و شهروندان نیز مسولانه و متعهدانه محیط زیست را کالای اساسی زندگی خود بدانند نه دستور دولتی ای که تنها وقتی که در منظر ماموری هستند باید اجرا کنند و دیگر زمان و مکانها الزامی اخلاقی برای رعایت آن ندارند. اولویت دارشدن این مهم است می تواند بخش بزرگی از فشار بر محیط زیست و آلودگی منابع طبیعی را کم کرده ،سرعت و تبعات تغییرات اقلیمی را کند نماید و سلامتی نسل حال و آینده شهروندان ایران را تامین سازد.???