نوشته : ا.زارعی  دانشجوی دکترای تخصصی اموزش

بیماران شیمی‌درمانی و خانواده‌ی آنان به خوبی به این موضوع واقف هستند که بدن بیماری که تحت شیمی‌درمانی یا پرتودرمانی قرار می‌گیرد، ضعیف شده و در معرض عفونت قرار دارد. به طوری که ممکن است بارها به این دلیل، در بیمارستان بستری شوند که بار عاطفی منفی بالایی به آنان وارد می‌کند و علاوه بر آن باعث تحمیل هزینه‌های اضافی بر آنان می‌شود. دلیل آن هم این است که، داروهای شیمی‌درمانی همان‌طور که باعث تخریب سلول‌های سرطانی در بدن می‌شود، بر سلول‌های سالم بدن نیز تاثیر می‌گذارد و آنها را هم تضعیف می‌کند. به همین دلیل است که معمولا پزشک معالج، بین دوره‌های شیمی‌درمانی، دوره‌هایی را برای استراحت در نظر می‌گیرد تا سلول‌های بدن به حالت عادی برگردند. علاوه بر این تاثیر داروهای شیمی‌درمانی بر مغز استخوان هم باعث تضعیف آن و در نتیجه کم شدن تعداد سلول‌های سفید خون و افزایش استعداد ابتلا به عفونت می‌شود. همه این عوامل باعث می‌شود بیمار شیمی‌درمانی، خیلی سریع‌تر از فرد عادی به عفونت مبتلا شود. این حالت یکی از اورژانس‌های این بیماران می‌باشد و بایستی فورا تحت درمان با آنتی‌بیوتیک مناسب قرار بگیرند. این بیماران در مواقع ابتلا به عفونت به سرعت دچار تب بالای ۳۸ درجه، ضعف و بی‌حالی می‌شوند. در این صورت بایستی سریعا به پزشک معالج خود مراجعه نمایند. در صورتی که امکان دسترسی به پزشک معالج وجود نداشت باید هر چه سریعتر به اورژانس بیمارستان و یا هر پزشک در دسترسی مراجعه نمایند. مثلا اگر تب در شب هم اتفاق افتاد تا صبح صبر نکنند و بلافاصله به اورژانس مراجعه کنند.

گاهی دیده می‌شود که علی‌رغم مراقبت شدید، باز هم این بیماران به عفونت مبتلا می‌شوند. اما نکاتی وجود دارد که این بیماران در صورت رعایت آن،‌کمتر مبتلا به عفونت می‌گردند. از جمله مهم‌ترین این نکات، رعایت بهداشت دست و عدم دست دادن و روبوسی کردن با دیگران است. هر چند آن افراد سالم هم باشند، بهتر است این بیماران از دست دادن و روبوسی کردن با آنان اجتناب کنند. چون در بسیاری از موارد حتی میکروب‌هایی که به صورت طبیعی در بدن زندگی می‌کنند و شاید در افراد سالم هیچ مشکلی ایجاد نکنند، در بیماران شیمی‌درمانی منجر به ایجاد عفونت شود. از طرفی در بسیاری از موارد افراد به ظاهر سالم، ناقل میکروبی هستند که خود از وجود آن آگاه نیستند و ممکن است در تماس با بیمار شیمی‌درمانی به او انتقال دهند. بنابراین ضروری است که بیماران تحت شیمی‌درمانی، حتی‌القدور از دست دادن و روبوسی کردن با دیگران اجتناب کنند و در صورتی که این کار را انجام دادند سریعا دست خود را ضدعفونی نمایند. همه اطرافیان و ملاقات‌کنندگان این بیماران، باید به این امر واقف باشند که خود، از تماس با  بیماری که تحت شیمی‌درمانی قرار گرفته است اجتناب کنند و بیمار را در شرایطی قرار ندهند که مجبور به دست دادن یا روبوسی کردن با آنان باشد. اطرافیان و ملاقات‌کنندگان این بیماران همچنین در نظر داشته باشند که ملاقات با این بیماران، شرایط خاصی را طلب می‌کند و تجمع، بالای سر این بیماران در منزل یا بیمارستان نه تنها نفعی به آنان نمی‌رساند که حتی حیات آنان را به خطر هم می‌اندازد. به نحوی که ممکن است که یک عفونت ساده در این بیماران به قیمت از دست دادن جان آنان تمام شود. تماس بی‌مورد با این بیماران از نظر پزشکی، امری خطرناک و نسنجیده است. این بیماران باید از قرار گرفتن در اماکن شلوغ اجتناب کنند و سعی نمایند در هوای آلوده و گرد و خاک حاضر نشوند و با با دام یا طیور هم برخورد نداشته باشند. همچنین هنگام بیرون رفتن از منزل و در تماس با دیگران از ماسک استفاده نمایند. حتی همراهان بیمار و ملاقات‌کنندگان هم بهتر است هنگام دیدن این بیماران از ماسک استفاده نمایند. ملحفه‌های این بیماران باید همیشه تمیز باشند و تعویض شوند. آب مصرفی این بیماران باید تصفیه و کاملا مطمئن باشد. هنگام ملاقات با این بیماران، گل طبیعی هدیه نبرید چون ممکن است منبع آلرژی برای این بیماران باشد. افرادی که دارای عفونت‌های مختلف از جمله سرماخوردگی، گلودرد، سینوزیت، اسهال و استفراغ و سرفه و … هستند از تماس با این بیماران اجتناب نمایند. سیستم گرمایشی یا سرمایشی منزل این بیماران به نحوی باشد که تغییر دمای خیلی زیاد یا خیلی کم را نداشته باشند و دارای سیستم تهویه مناسب باشد. مصرف میوه‌جات و سبزیجات در این بیماران بعد از شستشوی کامل و ضدعفونی کردن مناسب آن انجام شود. میوه‌جات حتما پوست کنده شود. حتی پیشنهاد می‌شود سبزیجات به صورت پخته مصرف شود تا در صورتی که به خوبی شسته نشده باشند، هنگام طبخ، میکروب‌های آن از بین برود.

با مراعات کردن همه نکات فوق، تا حدود زیادی ابتلا به عفونت در بیماران شیمی‌درمانی، کاهش می‌یابد. همان‌گونه که قبلا هم گفته شد، رعایت این موارد فقط از سوی بیمار نیست، بلکه باید همه افرادی که به نحوی با این بیماران سروکار دارند، علی‌الخصوص ملاقات‌کنندگان محترم این بیماران، حتی‌المقدور به صورت تلفنی یا از راه دور از این بیماران احوالپرسی نمایند و در صورتی که ملاقات حضوری انجام می‌دهند، تماس بدنی با این بیماران برقرار ننمایند. تکرار این مطالب در این مقاله، به دلیل اهمیت این موضوع و بر اساس تجاربی است که در ارتباط با این بیماران شکل گرفته است.

با رعایت بهداشت در برخورد با این بیماران، حیات این بیماران را به مخاطره نیندازیم.