یادداشتی از تاریخ معاصر بیرجند
دکتر محمود فاضلی بیرجندی
۲۸ فروردین ۱۳۹۸
در این روزها که بارندگی های زیاد خشکسالی چندین ساله را در جنوب خراسان به پایان رسانده برگی از تاریخ قدیم بیرجند را برای مزید اطلاع مخاطبان نقل می کنم:
اواخر سال ۱۳۰۳ بارانهای متمادی و سپس سیل بزرگی در بیرجند به راه افتاد که به مدت ده روز بند نمی آمد. بارندگی و سیل آن سال به قدری مهیب بود که در سال ¬های بعد هم از آن سال به اسم “سال اُو رودی” (آب رودی) یاد می کردند.
پیش از آن که سیل به بیرجند بزند از سربیشه خبر فرستاده بودند که سیل از بلندی های شرق سرخانه گرفته و عنقریب به بیرجند می¬ رسد. اما به این خبر اعتنایی نشد. سال ها بود که در سرتاسر منطقه نم به زمین نیامده بود و کسی خبر سیل را باور نمی کرد.
یکی از شاعران بیرجندی، به نام خیام، هم قبل از آن شعری سروده بود و جریان سیل مهیب و پر خسارتی را در آینده در بیرجند پیش بینی کرده بود. سوای او، مردی به اسم کربلایی کریم هم در آن سال ها در بیرجند می زیست و درباره رخدادهای آینده اظهار نظر می کرد. او هم خبری از وقوع سیلی سهمگین داده بود. اما کسی به پیش ¬بینی او هم توجهی نکرد.
دی ماه سال ۱۳۰۳ که شد ابتدا باران شدیدی باریدن گرفت. چندین روز بارید و بارید. مردم در آغاز خوشوقت شدند. اما بعد چون دیدند که باران قصد ندارد بند آید کم¬کم مشوش شدند. از روز سوم و چهارم به بعد دیگر سخن از تکرار توفان نوح در میان مردم بود. باران بند نمی¬ آمد. نقل می کردند که گویی آسمان پاره شده است. چندین شبانه روز بعد که باران بند آمد تازه سیلاب مهیبی به راه افتاد. سیل هم چندین روز آمد. خیابان رود که محل بازار بود مسیر سیل بود. بازار نابود شد و مردم خسارت بی حد و حساب دیدند.
چند سال پس از آن واقعه بود که گفتند رضا شاه دستور داده مسیر رود بیرجند عوض شود. رود به مسیر دیگری افتاد که از شمال خیرآباد می¬ گذشت و هنوز هم در همان مسیر قرار دارد و به رود کفترخوان معروف است.
بعدها شیخ هادی هادوی هم به یاد سال “اُو رودی” شعری سرود. شعر در دیوان اشعار او چاپ شده است.
