داستان این منظومه در خصوص فردی به نام مزهر از خانواده بزرگ قبیله بنی اوس است، این فرد پس از تربیت و رشد، اکنون انسانی عدالت دوست، عاشق حقیقت، سرداری لایق و شاعری شایسته شده است.

مزهر، دختر عمویی به نام ازهر دارد که دختری ثابت قدم و دشمن بی عدالتی است.

مدتی پس از مراسم ازدواج مزهر و ازهر، پدر مزهر فوت می‌کند، سخاوت مزهر و دست اندازی برادران ازهر موجب اتلاف ثروت مزهر می‌شود، برادر بزرگ ازهر و ۲ برادر دیگرش چون تمایلی برای ازدواج خواهرشان با مزهر فقیر ندارند نزد هلیب بزرگ قبیله بنی غسان می روند، هلیب مردی ثروتمند است و برادران ازهر تمایل دارند که خواهرشان را به هلیب شوهر دهند.

ازهر زیربار نمی رود و برادرانش را به بی شرافتی متهم می کند، هلیب با دسیسه برادران ازهر، به حیله‌ای ازهر را به قبیله خود می‌برد و تلاش مزهر برای رسیدن به همسرش ماجراهای جالبی را پدید می‌آورد.

ازهر وفادار به همسرش باقی می‌ماند و شیفته جاه و مال هلیب نمی‌شود، در بعضی جنگ هایی که بین مزهر و قوای حریف در می‌گیرد، ازهر فرماندهی لشکر را به عهده دارد و جنگ را با موفقیت به پایان می‌برد.

نزاری در این منظومه ۷۴۰ سال پیش از ازهر قهرمان زن داستان، زنی شجاع، وفادار، پایبند به اعتقادات مذهبی و فعال در مبارزات اجتماعی را به تصویر می کشد، مزهر در این مثنوی مردی است درست کردار و نیک نفس که قدرت را برای برقرای عدالت می‌خواهد.

مردم به پشتیبانی از مزهر در مبارزه با هلیب قیام می کنند و نزاری نقش مهم مردم را در مبارزات اجتماعی در ضمن این داستان منظوم بیان می کند، مزهر پس از جنگ ها و حوادث بسیار، با کمک پادشاه یمن بر هلیب غلبه می کند و هلیب در آخرین جنگ کشته می‌شود.

داستان با وصال عاشق و معشوق و به قدرت رسیدن مزهر پایان می‌یابد.

نزاری از زبان پادشاه یمن به مزهر که اکنون بر اریکه قدرت تکیه زده اندرزهایی می‌دهد:

چنان بستان ز ظالم داد مظلوم

که آتش را نباشد دست در موم

بر اطفال یتیمان چون پدر باش

زحال تنگ حالان باخبر باش

مکن بر خَلق، حاکم تندخو را

ندامت هم تو را باشد هم او را

منه در مملکت قانون ناساز

که آخر هم به بدنامی کشد باز

این شاهکار منظوم حکیم نزاری مغفول مانده بود که با تلاش دکتر محمود رفیعی استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران و با هزینه وی در سال ۱۳۹۴ توسط انتشارات هیرمند در ۵۴۷ صفحه در تهران منتشر شد.

رفیعی متولد سال ۱۳۱۸ در بیرجند است که تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در این شهر گذراند و سپس برای ادامه تحصیل در رشته پزشکی به سوئیس رفت و دوره پزشکی عمومی را در ژنو گذراند و سپس دوره تخصصی را در رشته بیماری‌های کودکان در انگلستان پشت سرگذاشت و در سال ۱۳۵۱ نیز به ایران بازگشت و با سمت استادیاری در دانشگاه تهران استخدام و در سال ۱۳۸۴ با سمت استاد تمام با رتبه ۲۶ بازنشست شد.