نوشته : اسماعیل دهقانی مدرس فنی و حرفه ای
همواره یکی از نیازمندی های بی بدیل بشر از ابتدای سکونتش بر کره ی زمین انرژی بوده است. در قرون اخیر و پس از اکتشاف نفت و گاز، بهره برداری از این منابع همواره ازدغدغه ی مهم رهبران دولت ها و موجب جنگهای خونین متعددی در بین کشورها گردیده است. توسعه ی روز افزون تکنولوژی و درنتیجه نیاز بیشتر به انرژی و تقلیل پرشتاب منابع فسیلی می طلبد که انسانها امکانات دیگری را برای مرتفع کردن این نیاز اساسی یافته و از آن بهره برداری نمایند یکی از این جایگزین ها، انرژی های تجدید پذیر نظیر انرژی حاصل ازوزش باد و نورخورشید است.ایران نیز درصورت استفاده ی بی رویه از منابع فسیلی در سالهای نه چندان دور با معضل کمبود انرژی دست به گریبان خواهد شد که بایستی در این راستا برای استفاده از انرژی های تجدید پذیر سرمایه گذاری های جدی انجام دهد. در اکثر مناطق جنوبی و شرقی ایران حدود ۳۰۰ روز هوای آفتابی وجود دارد که می تواند امکان استفاده از این نعمت خدادی را در طول سال وعلی الخصوص در اوج مصرف تابستان برای مصرف شهروندان فراهم کندونه تنها از واردات انرژی خصوصا برق بی نیاز شویم بلکه با صادرات آن به کشورهای همجوار نظیر افغانستان که در حال حاضر نمی تواند بیش از ۳۰درصد نیازبازارخود رااز منابع داخلی فراهم کند، ضمن ارز آوری خوب ضامن مناسبی نیز برای امنیت کشور ایجادکنیم، علاوه بر ارزآوری آنچه باید بدان توجه جدی شود میزان آلایندگی سوختهای فسیلی است، ایران در کنفرانس پاریس و کیوتو متعهد شده است تاسال۲۰۳۰ حجم تولید گازهای گلخانه ای خود را در بازه ای ده ساله به میزان ۴درصد(تا ۱۲درصددرصورت لغو تحریم های فنی)یعنی معادل ۱۹۰ میلیون تن درسال کاهش دهد که عمده ی حجم این گازها حاصل از سوختهای فسیلی درصنعت تولید برق و موتور محرکه ی خودروهاست که در صورت پایبندی مشوق های خوبی ودر صورت عدم به تعهدات مجازات های سختی در را متحمل خواهیم شد. سوای این موارد ، به گفته ی متخصصان صنعت برق در بهترین حالت بازدهی نیروگاههای حرارتی فعلی کشور بیش از ۳۰ درصد نیست که اگر میزان اتلاف درشبکه ی توزیع(۱۵درصد) و هم چنین استهلاک نیروگاهها و آلایندگی شان را با این راندمان جمع کنیم نتیجه می گیریم که تولید برق (بااحتساب سوخت آزاد هرکیلووات بیشتر از ۶۰۰ تومان )و فروش آن به مصرف کننده به کمتر از ده درصد مبلغ تمام شده، به صرفه و صلاح نیست.که چاره اندیشی برای این معضلات ما را بر آن می دارد تا به فکر راهکارهای جدیدی برای تامین روز افزون انرژی در سالهای پیش رو به قصد توسعه ی پایدار مملکت باشیم که دراینجا به پاره ای از مزایای مهم استفاده از منابع تجدید پذیر در تولید برق که می تواند محرک و مشوق دولتمردان و شهروندان در تامین و تعمیم زیرساختهای آن گردد، می شود اشاره ی گذرایی داشت.
۱-عدم آلایندگی محیط زیست در صورت توسعه ی کمی آن با عنایت به پی آمدهای ناگوار تغییرات اقلیمی ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای (هرنیروگاه حرارتی می تواند در سال بیش از۶ میلیون تن گازهای گلخانه ای تولید کند) ۲-در دسترس بودن فراوان و رایگان منابع انرژی های تجدید پذیر۳-ممانعت از افت ۱۵درصدی برق در شبکه ی توزیع۴- جلوگیری از خاموشی های سراسری در صورت نقص در شبکه ی توزیع،در صورت استفاده از امتیاز گستردگی و پراکندگی نیروگاهای خورشیدی وبادی در سراسر کشور۵- درآمد زایی عالی برای مالکان اینگونه نیروگاهها ۶- بی نیازی از توسعه ی شبکه ی توزیع وصرفه جویی در هزینه ی ۵۰ میلیون تومانی به ازای هر کیلومترطول شبکه و ساخت یک نیروگاه خورشیدی خارج از شبکه برای روستاییان و عشایر ساخت در عوض آن .و……..
با عنایت به مزایای فوق و مطابق بند ۱۳ برنامه ششم توسعه ظرفیت تولید انرژهای تجدیدپذیر می باید باگسترش نیروگاهها پراکنده و کوچک مقیاس به ۵هزار مگاوات در ساعت برسد که نیازمند سرمایه گذاری جدی بخش خصوصی و دولتی ونگاه توسعه ای بین بخشی وملی است که با توجه به بیکاری گسترده دربیشتر نواحی گرم و خشک فلات ایران که اتفاقا نیروگاههای خورشیدی بازده بسیار خوبی در آن مناطق دارند می توان از آن به عنوان یکی از راههای تامین معیشت ساکنان این مناطق استفاده کرد. در همین راستا اگر برای ایجاد هر شغل حدود ۵۰ تا ۶۰ میلیون سرمایه نیاز باشد می توان بااختصاص ۲۵ تا۳۰ میلیون تومان(کمتر از نیمی از سرمایه ی مورد نیاز هرشغل)، نیروگاه خورشیدی ۵کیلوواتی را در منازل و مزارع روستاییان ایجاد کرد که ماهیانه در نتیجه طرح خرید تضمینی ۲۰ ساله ای که هم اکنون وزارت نیرو برای توسعه ی این گونه نیروگاهای خورشیدی در دست اجرا دارد ، تا ۲۰ سال ماهیانه حدود ۸۰۰ هزارتومان به اقتصاد خانواده های روستایی کمک کرد و در صورتیکه در ساخت و تجهیز این نیروگاهها از تکنولوژی داخلی استفاده شود برق تولیدی تا ۳۰ درصد گرانتر خریداری می شود که تامین این تجهیزات درداخل علاوه بر درآمد زایی برای مالکان اشتغال خوبی در صنعت تولید ملزومات این نیروگاهها نیز بوجود خواهد آورد ودر آمد زایی از این نیروگاهها با توجه به عمر بیشتراز ۳۵ ساله ی آن تا بیش از ثلث قرن ادامه خواهد داشت که با برگشت هزینه های احداث آن در ظرف حدود ۳تا۴سال ، باقی آن ایام سود خالص بی زحمت و منت و در خوری را عاید سرمایه گذاران خواهد کرد.
برای نیل بدین منظور و استفاده از فرصت طلایی سرمایه گذاری در مناطق محروم ، نیاز است تا تغییری کلی در نگاه و رویکرد مدیران حوزه ی اشتغال، بانکها ، فرمانداران و بخشداران و…. ایجاد شده تا بخشی از اعتبارات اشتغال زایی را به معیشت آفرینی در این حوزه اختصاص دهند و دفاتر اقتصادی و حقوقی استانداری هانیز (به عنوان نهادی فرابخشی )مشکلات حقوقی و بروکراسی های آزاردهنده در عقد قراداد و اخذ مجوزها رابررسی و آن را تسهیل نمایند، بعلاوه با تجدید نظر در مقررات مربوط به بیمه ی تامین اجتماعی نیز تمهیدی اندیشیده شود تا مالکانی که با آورده ی خود نیروگاههای حداقل ۵کیلوواتی را احداث می نمایند از حق بیمه ی سهم کارفرما معاف شوند هم چنین دولت صندوقی برای تامین اعتماد سرمایه گذاران به تضمین های ۲۰ ساله ی شرکت برق ایجاد نماید تا در نتیجه ی این اقدامات و خرید های تضمینی شرکت برق و وجود طرف سوم، گیرندگان وام های اشتغال زایی برای تامین وثیقه ی معتبر به مشکل بر نخورند و بانکها نیز از بازپرداخت اقساط تسهیلات اعطایی بیمی به خود راه ندهند.
علاوه ی بر اعتبار بخشی و اعتبار بینی برای توسعه ی تولید انرژی های پاک ، نیاز است دولت به استناد بند ۷۶ برنامه ی ششم توسعه، سازمان آموزش فنی و حرفه ای کشور رابا سرمایه گذاری های لازم جهت مهارت آموزی به شهروندان به منظور ایجاد و نگهداری وبهره برداری از انرژی های تجدید پذیر، تقویت نماید تا شهروندان و جویندگان کاربا فواید این مهم آشنا شده و راغب به سرمایه گذاری در این صنعت گردندکه این مهم ضمن معیشت زایی مانع مهاجرت روستاییان به حاشیه ی شهرها می شود و جلوی خالی از سکنه شدن مناطق مرزی و کویری که باتغییرات اقلیمی به شدت رو به گسترش است را می گیردو تبعات امنیتی و اجتماعی آن را کنترل می نماید.
