به گزارش روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی؛ از اینکه نمدمالی نخستین بار کجا ابداع شد هیچ گونه اطلاعاتی وجود ندارد جز اینکه در دوره نوسنگی مردمی که با پشم و گوسفند سرکار داشتند نمد را میشناختند.
اسناد و مدارک چینی در حدود ۲۳۰۰ ق.م درباره پادری، زره و سپر نمدی صحبت می کنند.
در گورهای عصر مفرغ آلمان نمدهایی پیدا شده است که تاریخ آن به ۱۴۰۰ ق.م می رسد. نویسندگان کلاسیک از هومربه بعد درباره نمد گفته اند و آن را بطور عمده به ایران نسبت داده اند.
نمدمالی هنری است که محصول نهایی آن نمد است، تنها زیراندازی که به کمک بافتن شکل نمی گیرد نمدمالی است.
این ادعا از اسم این هنر نیز مشخص است. نمد + مالی. در واژه نامه دهخدا نوشته شده است نمد «نوعی از فرش که از پشم یا کرک مالیده حاصل می شود.» در نمدمالی تنها ابزاری که نیاز است آب داغ است و زور بازو.
نمَد نوعی بافته سنتی زیراندازی است که با پشم تولید میشود. نمد درلغت پارچه ای کلفت است که ازپشم یاکرک مالیده می سازند وازآن فرش وکلاه و جامه درست می کنند.
محمد عرب مسئول میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سرایان با بیان اینکه نمد ساده ترین نوع کف پوش است و ساخت آن احتیاج به دستگاه خاصی دارند، افزود: در نمد مالی در واقع از خاصیت طبیعی پشم که عبارت از در هم پیچیدن الیاف آن در اثر رطوبت و فشار است استفاده می شود.
وی ادامه داد: احتمال دارد که اولین بار بافندگانی که الیاف پشمی خود را شسته و برای گرفتن رطوبت آن با چوبدستی ضربه هایی به پشم می زده اند، موفق به کشف این خصوصیت پشم و در نتیجه موفق به بوجود آوردن صنعت نمدمالی شده باشند.
به گفته عرب نمدهای ایران، در هر منطقه از این سرزمین، رازی سر به مهر دارند که با شکل‌های تجریدی و نمادین و رنگ‌های برگرفته از طبیعت، بخشی از فرهنگ هنرهای عامیانه ما را تشکیل می‌دهند.
عرب گفت: نمد مالی در شهرستان سرایان از گذشته های خیلی دور رایج بوده ولی بدلیل نبود بازار مصرف در سال گذشته منسوخ شده بود و هنرمندان و پیشکسوتان این هنر نیز توان کار نداشتند.
وی بیان کرد: با پیگیری های صورت گرفته و با همت هنرمند پیشکسوت نمدمالی شهرستان آقای حسین زاده کارگاه نمدمالی شهرستان دوباره در بازارچه دائمی صنایع دستی میثم راه اندازیشده است و پس از نزدیک به یک دهه کارگاه نمدمالی دوباره زنده شد.
وی عنوان کرد: امسال در نمایشگاه سراسری صنایع دستی استان که از ۱۹ آذر ماه در محل دائمی نمایشگاههای بین المللی استان برگزار خواهد شد، بعنوان یکی از غرفه های تولید زنده حضور خواهند داشت.
عرب همچنین افزود: ابزار کار و مواد اولیه در این رشته شامل: قالب نمد (قالب حصیر مانندی که از ساقه گیاه لوخ یا لویی بافته میشود)، پشم بر (وسیله ای برای بریدن پشم گوسفندان)، کلک (چهارشاخ بلندی است که بوسیله آن پشم حلاجی شده را روی قالب ریخته و پهن می کنند)، کمان حلاجی (برای کمانی کردن الیاف پشم پس از خرد کردن آنها توسط پشم بر صورت میگیرد) مشته (وسیله ایست که زه کمان حلاجی را به ارتعاش در آورد)، تگیج(در زیر کمان حلاجی قرار گرفته تا پشم ها روی زمین ریخته نشده و غبار از لابلای سوراخ های تگیج رد شود و پشم و صابون مخصوص است.
وی عنوان کرد: مراحل ساخت نمد عبارتند از: تهیه پشم گوسفند، زدن پشم جهت بازشدن تارهای پشم از یکدیگر، قالب زنی نمد در این مرحله بسته به نوع نمد که زیرانداز باشد و یا تن پوش پشم زده شده را در محلی که از باد و باران موصون باشد بر روی گونی و یا کرباس پهن می کنند.
وی ادامه داد: پیاده سازی نقش و طرح بر روی پشم با توجه به سلیقه استاد کار، در این مرحله بر روی کار مورد نظر را با پشم سفید یا سیاه کامل می پوشانند.
وی افزود: تا جایی که حدود نیم تا یک متر روی آن پشم می ریزند، ریختن آب داغ یا محلول آب و صابون بر روی نمد تا تمام تار های پشم در هم تنیده شوند.
وی گفت: در انتها نوبت به مالش آن می رسد و پشم ها را همراه با پارچه یا حصیری که زیر آن است لوله می کنند و به شکل یک استوانه در می آورند و با طناب محکم می بندند و سپس یک یا چند نفر همزمان با دست یا پا با فشار زیاد آن را می مالند. در این مرحله پشم های خیس خورده با فشاری که بر آن ها وارد می شود کاملا به هم چسبیده می شوند.
