عوارض داروهای کورتون

نوشته : ا.زارعی  دانشجوی دکترای تخصصی اموزش پزشکی 

کورتون‌ها، دسته‌ای از داروهایی هستند که به منظور تسکین درد و یا رفع التهاب در هر جای بدن تجویز می‌شوند. این داروها با نام داروهای کورتیکواستروئید شناخته می‌شوند. داروهایی مانند دگزامتازون، بتامتازون، هیدروکورتیزون، بکلومتازون، فلوتیکازون، کلوبتازول، پردنیزولون، متیل پردنیزولون و تریامسینولون در این دسته قرار می‌گیرند. این داروها به صورت قرص، آمپول، اسپری و انواع پماد در دسترس هستند. تعداد زیادی از بیماران با تجویز پزشک و تعدادی زیادی هم به صورت خودسرانه از این داروها استفاده می‌کنند. مصرف این داروها بیشتر در بیماران دارای دردهای مزمن استخوانی و کمر، سرماخوردگی و تنگی نفس، آسم، بیماران مفصلی، بیماری‌های خودایمنی، تعدادی از بیماران روده‌ای، در انواع حساسیت‌های پوستی یا تنفسی و… استفاده می ‌شود. همچنین مشاهده شده است که شناگران که بر اثر کلر یا آلودگی‌های آب استخر دچار سوزش و قرمزی چشم، بینی و گلو می‌شوند نیز از این داروها استفاده می‌کنند.

عوارض این داروها به نوع دارو،‌ میزان مصرف آنان و نیز طول مدت استفاده بستگی دارد. باید یادآور شد که مصرف این داروها در مواردی ضروری است و باید طبق دستور پزشک مصرف شوند. هر چه طول مدت مصرف این داروها و دوز آنان بالاتر باشند به همان نسبت عوارض آنان نیز بیشتر است. عوارض مصرف طولانی‌مدت این داروها عبارتند از: چاقی و ورم بدن،‌ بالا رفتن قند و چربی خون، افرایش فشار خون، بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید و آب سیاه، جمع شدن چربی بین کتف‌ها و بد فرم شدن بدن، پف کردن صورت که به آن Moon Face یا صورت مانند ماه گفته می‌شود. پوکی استخوان، پوکی استخوان، بیماری‌های قلبی که می‌تواند منجر به سکته‌های مغزی شود، سردرد،‌ سرگیجه، کم شدن سیستم ایمنی بدن و مستعد شدن برای ابتلا به عفونت، تاخیر در بهبود زخم‌ها، جوش‌های صورت و بدن، موهای زاید که به خصوص برای خانم ها عذاب‌آور است، اختلالات قاعدگی در خانم ها و در بچه‌ها به تعویق افتادن رشد آنان است. بنابراین اگر مبتلا به بیماری هستید که بایستی به مدت طولانی از این دسته از داروها استفاده نمایید باید در نظر داشته باشید که مصرف کلسیم  و ویتامین D را با نظر پزشک در این ایام افزایش دهید، از غذاعلی کم چرب، کم کالری، کم نمک و کم قند استفاده نمایید،‌ ورزش و فعالیت بدنی را فراموش نکنید،‌ قند و چربی خون خود را اندازه گیری و کنترل کنید، به دلیل کم شدن مقاومت بدنی از مواجهه با بیماران عفونی و ویروسی پیشگیری کنید، سعی کنید طبق نظر پزشک، سالانه واکسن آنفولانزا را تزریق نمایید. در صورت بروز هرگونه تب حتما به پزشک مراجعه کنید.

بیمارانی که به مدت طولانی دارو مصرف می‌کنند، باید حتما در نظر داشته باشند که داروی خود را یک دفعه قطع ننمایند. چرا که باعث از کار افتادن غده فوق کلیه و هیپوفیز در بدن می‌شود. غده فوق کلیه، کورتون طبیعی بدن را ترشح می‌کند. علاوه بر آن مواد دیگری هم ترشح می کند. این غده در صورتی که به مدت طولانی کورتون مصرف می‌نمایید، کارایی خود را از دست می‌دهد و برای این که بتواند مجدد کارایی خود را باز یابد بایستی قطع دارو به آهستگی انجام شود تا این غده بتواند عملکرد طبیعی خود را به دست آورد. در غیر این صورت، ممکن است بیمار به کما برود و حتی منجر به مرگ وی شود.

همه آنچه گفته شد، بدین مفهوم نیست که این دارو نباید به هیچ عنوان مصرف شود. همان گونه که قبلا نیز اشاره شد مصرف این دارو در برخی مواقع، ضروری است و چنانچه مصرف نشوند بیمار بهبود نمی‌یابد. نکته مهم آن است که مصرف این داروها، حتما با نظر پزشک باشد و در هیچ صورتی این داروها به صورت خودسرانه مصرف یا قطع نشود.

در مورد کودکان، در نظر داشته باشید که حتی مصرف پمادهای حاوی کورتون هم می‌تواند منجر به جذب سیستمیک و در درازمدت باعث به تعویق افتادن رشد او شود.