سازمان بهزیستی کشور به منظور ارتقاء سطح سلامت از طریق فرهنگ پیشگیری در جامعه و با هدف کاهش بروز وشیوع معلولیتهای قابل پیشگیری ،از طریق بهره گیری از انواع روشهای پیشگیرانه نسبت به اجرای آزمایشی برنامه غربالگری بینایی و پیشگیری از تنبلی چشم کودکان ، با هدف تشخیص زود هنگام تنبلی چشم وکاهش شیوع اختلالات بینایی به ویژه کاهش شیوع آمبلیوپی در ۱۳۷۴ درمهدها و آمادگی های شهر بندر عباس کار خود را اجرا نمود. و پس از آن در سال ۱۳۷۷ رسما برنامه مذکور بصورت کشوری دراستان ها اجرایی گردید. همچنین این برنامه از سال ۸۴ دراستان اجرایی و کماکان در حال اجراست.
این برنامه، از جمله برنامه های ملی سازمان بهزیستی کشور هست که قدمت ۲۰ ساله در کشور دارد.
برنامه کشوری پیشگیری از تنبلی چشم از جمله طرح های پیشگیرانه ای است که به منظور شناسایی و تشخیص زودهنگام تنبلی چشم و سایر اختلالات بینایی درکودکان ۳ تا۶ سال ، درطول سال در پایگاه های دائمی تحت نظارت بهزیستی شهرستان ها انجام می شود و به صورت همزمان درکل کشور از اول آبانماه لغایت ۳۰ آذرماه به مدت ۲ ماه درپایگاه های غیر دائمی، با همکاری دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل آموزش و پرورش، در مهدهای کودک ، پیش دبستانی ها، مراکز بهداشتی شهری و روستایی ، مساجد، مدارس وکلیه نقاط شهری و روستایی صعب العبور و دورافتاده دراستان به صورت ثابت و سیاراجرا می شود. و درصورت نیاز تاپایان سال تمدیدخواهدگردید.
اهداف برنامه غربالگری بینایی و پیشگیری از تنبلی چشم
۱- غربالگری بینایی کودکان ۳تا۶سال
۲-کاهش شیوع اختلالات بینایی به ویژه کاهش شیوع آمبلیوپی
۳-شناسایی وتشخیص زودهنگام تنبلی چشم وسایر اختلالات بینایی
۴-مداخله به موقع درزمینه درمان وبازتوانی کودکان مبتلا
۵-پیشگیری از معلولیتهای بینایی
مراحل اجرای برنامه
این برنامه در۳سطح انجام میشود:
۱- غربال (سطح اول)
۲- تشخیص (سطح دوم)
۳- درمان (سطح سوم)
درسطح اول کودکان توسط مربی آموزش دیده با استفاده از چارت E یا دستگاه غربالگر عیوب انکساری (پلازاپتیکس) ،غربال می گردند و درصورت مشکوک بودن به سطح دوم یعنی تشخیص به مراکز بینایی سنجی همکار برنامه ارجاع می گردند. پس از معاینه تخصصی توسط اپتومتریست، درصورت نیاز کودکان بیمار جهت انجام معاینات تخصصی تر به چشم پزشک همکار برنامه ارجاع می گردند.
که در سطح اول (غربال)، هزینه اندکی از خانواده ها ، براساس تعرفه دولتی مشخص شده ازسوی سازمان بهزیستی کشور دریافت می گرددودرصورت ارجاع به مرحله دوم وسوم ،یعنی ارجاع به اپتومتریستان وچشم پزشکان طرف قرارداد بهزیستی ،کودکان بصورت رایگان معاینه می گردند.و همچنین درصورت نیاز، بخشی از کمک هزینه عینک وجراحی چشم کودکان نیازمند،توسط بهزیستی پرداخت می شود.
.درحال حاضر استان خراسان جنوبی، دارای ۱۳دستگاه غربالگری پلازاپتیکس مجهز وپیشرفته جهت اجرای برنامه می باشدو همچنین تعداد ۴۱پایگاه دائمی غربالگری تنبلی چشم و ۶۵۰ پایگاه غیردائمی دراستان، درحال ارائه خدمت به همشهریان عزیز می باشند .همچنین درحال حاضر ۴۵ مجری غربالگری آموزش دیده،۱۵مسئول پیگیری، ۱۶اپتومتریست و۴چشم پزشک دراستان دربرنامه همکاری دارند.
براساس تحقیقات متخصصین وچشم پزشکان ، بهترین زمان برای تشخیص بیماریهای چشمی کودکان به خصوص تنبلی چشم بین ۳تا۶سالگی است.وچنانچه دراین زمان مشکل کودکان تشخیص داده شود به راحتی قابل پیشگیری ودرمان است.ودرغیر ان صورت عوارض جبران ناپذیری، ازجمله نابینایی مطلق رادرپی خواهد داشت.لذا با توجه به تحقیقات انجام شده وگزارش رسمی از سازمان بهزیستی کشور در برنامه کشوری پیشگیری از آمبلیوپی در سال ۹۳ ، بطور متوسط تخمین زده می شود
